Πολυκυστικές ωοθήκες: Συμπτώματα διάγνωση και θεραπεία
Μια από τις πιο συχνές γυναικολογικές παθήσεις, που επηρεάζει 1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS). Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί επίσης την πιο συχνή, αλλά ιάσιμη, αιτία προβλημάτων γονιμότητας σε μια γυναίκα.
Τι είναι οι πολυκυστικές ωοθήκες;
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) είναι μια από τις πιο κοινές παθήσεις που επηρεάζουν τις γυναίκες και οφείλεται σε ορμονικές διαταραχές που επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας των ωοθηκών.
Οι πολυκυστικές ωοθήκες περιέχουν πολλές μικρές κύστεις που φτάνουν σε μέγεθος έως και 8 χιλιοστά (φυσιολογικό μέγεθος ωοθηκών). Οι κύστεις αυτές, που ονομάζονται ωοθυλάκια, είναι γεμάτες με υγρό και περιέχουν ανώριμα ωάρια (θυλάκια).
Στις γυναίκες που έχουν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, συχνά τα ωοθυλάκια δεν μπορούν να απελευθερώσουν ωάριο, με αποτέλεσμα να μην πραγματοποιείται η ωορρηξία, η οποία είναι απαραίτητη για να μπορέσει ένα ωάριο να γονιμοποιηθεί και να επιτευχθεί η εγκυμοσύνη. Γι’ αυτό και τα προβλήματα γονιμότητας είναι πολύ συχνά σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Ποια είναι τα αίτια των πολυκυστικών ωοθηκών;
Πολυκυστικές ωοθήκες πότε εμφανίζονται
Η ακριβής αιτία του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών παραμένει ακόμη άγνωστη, αλλά μερικοί παράγοντες που θεωρείται πως παίζουν ρόλο στην εμφάνισή του είναι οι εξής:
- Αντίσταση στην ινσουλίνη
Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας για τη ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα. Επομένως, όταν κάποιος παρουσιάζει αντίσταση στην ινσουλίνη, τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα μπορεί να αυξηθούν, με αποτέλεσμα το σώμα να παράγει περισσότερη ινσουλίνη για να εξισορροπήσει τα επίπεδα αυτά.
Η υπερβολική ποσότητα ινσουλίνης στο σώμα έχει επίσης ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων των ανδρογόνων, τα οποία συμβάλουν στην καταστολή της ωορρηξίας και εμφάνιση συμπτωμάτων του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών.
- Κληρονομικότητα
Το οικογενειακό ιστορικό συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών θεωρείται πως μπορεί να επηρεάσει τις πιθανότητες μιας γυναίκας να εμφανίσει την πάθηση. Συγκεκριμένα, μια γυναίκα που έχει μητέρα, θεία ή αδερφή με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχει 50% μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξει και αυτή την πάθηση.
- Υψηλά επίπεδα ανδρογόνων
Η παραγωγή υψηλών ποσοτήτων ανδρογόνων από τις ωοθήκες οδηγεί σε καταστολή της ωορρηξίας. Αυτό έχει ως συνέπεια τα ωάρια να μην αναπτύσσονται πλήρως για να μπορέσουν να απελευθερωθούν από τα ωοθυλάκια και να σχηματίζονται έτσι πολλαπλές κύστεις γύρω από τις ωοθήκες.
- Μακροχρόνια φλεγμονή
Οι περισσότερες γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών τείνουν να παρουσιάζουν μακροχρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού, η οποία οδηγεί στην αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων από τις ωοθήκες.
Η ύπαρξη μακροχρόνιας φλεγμονής στο σώμα μπορεί να ελεγχθεί μέσω της μέτρησης των επιπέδων της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP) και των λευκών αιμοσφαιρίων στο αίμα.
- Παχυσαρκία
Η παχυσαρκία μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών μέσω της αύξησης της παραγωγής ινσουλίνης στο σώμα.
Ποια είναι τα συμπτώματα των πολυκυστικών ωοθηκών;
Τα συμπτώματα των πολυκυστικών ωοθηκών συνήθως εμφανίζονται για πρώτη φορά κατά την έναρξη της έμμηνου ρύσεως στην εφηβεία ή αργότερα περίπου στην ηλικία των 20 ετών. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχουν καθόλου συμπτώματα ή αυτά να είναι πολύ ήπια για να παρατηρηθούν.
Τα συμπτώματα από γυναίκα σε γυναίκα ποικίλουν και περιλαμβάνουν τα εξής:
- Ακανόνιστη έμμηνος ρύση (πχ. έμμηνος ρύση που διαρκεί λιγότερες ή περισσότερες μέρες απ’ ότι είναι φυσιολογικό, απώλεια περιόδου, κλπ)
- Υπερβολική τριχοφυΐα (συνήθως στο στήθος, στην πλάτη ή στο πρόσωπο)
- Αύξηση σωματικού βάρους
- Αραίωση του τριχωτού της κεφαλής και τριχόπτωση
- Ακμή
- Μεγάλες σε μέγεθος ωοθήκες με πολλές κύστεις
- Υπογονιμότητα
- Δερματικές ετικέτες στο λαιμό ή στις μασχάλες
- Σκουρόχρωμες κηλίδες στο δέρμα (συνήθως στο λαιμό, κάτω από το στήθος ή στις μασχάλες)
Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών έχει συσχετιστεί επίσης με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παθήσεων, όπως ο διαβήτης τύπου 2 και η υψηλή χοληστερίνη.
Πώς γίνεται η διάγνωση των πολυκυστικών ωοθηκών;
Για τη διάγνωση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών, ένας γυναικολόγος θα ξεκινήσει από την καταγραφή των συμπτωμάτων και μελέτη του ιατρικού ιστορικού της γυναίκας. Στη συνέχεια, θα προχωρήσει σε μια φυσική εξέταση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει τον έλεγχο για συμπτώματα όπως η αυξημένη τριχοφυΐα στο πρόσωπο, η ακμή, κλπ.
Μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί πυελική εξέταση για έλεγχο των αναπαραγωγικών οργάνων για σημάδια που μπορεί να υποδεικνύουν κάποιο πρόβλημα.
Για επιβεβαίωση της διάγνωσης ο γιατρός μπορεί να συστήσει επίσης τη διενέργεια άλλων εξετάσεων, όπως:
- Υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας για να παρατηρηθεί το μέγεθος των ωοθηκών, το εάν υπάρξουν κύστεις σε αυτές και το πάχος του ενδομητρίου
- Εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο των επιπέδων των ανδρογόνων και της γλυκόζης στο αίμα
Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπείες των πολυκυστικών ωοθηκών;
Η κατάλληλη θεραπεία για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, με βασικότερο το εάν μια γυναίκα θέλει να μείνει έγκυος στο μέλλον.
Έτσι, εάν μια γυναίκα θέλει να μείνει έγκυος στο μέλλον, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει:
- Αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής
Μια υγιεινή διατροφή και η τακτική σωματική άσκηση μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και στην καλύτερη διαχείριση της ινσουλίνης από το σώμα (πολυκυστικές ωοθήκες φυσική θεραπεία). Αυτά βοηθούν στην επίτευξη της ωορρηξίας και μείωση των συμπτωμάτων των πολυκυστικών ωοθηκών.
- Φαρμακευτική αγωγή για την επίτευξη ωορρηξίας
Ορισμένα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόκληση ωορρηξίας σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, η οποία είναι απαραίτητη για μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη.
- Χειρουργική επέμβαση
Εάν η φαρμακευτική αγωγή και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν βοηθήσουν, η χειρουργική επέμβαση για αποκατάσταση της ωορρηξίας μέσω αφαίρεσης του ιστού που παράγει τα ανδρογόνα μπορεί να αποτελεί την καλύτερη λύση.
Εάν μια γυναίκα δεν σκοπεύει να μείνει έγκυος, τότε η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει:
- Αντισυλληπτικά χάπια
Τα αντισυλληπτικά χάπια βοηθούν στη ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου και μείωση των επιπέδων των ανδρογόνων, βοηθώντας έτσι στην ανακούφιση των συμπτωμάτων των πολυκυστικών ωοθηκών.
- Φάρμακα για το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
Ορισμένα φάρμακα για το διαβήτη τύπου 2 μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και των επιπέδων ανδρογόνων, βοηθώντας έτσι στην επίτευξη τακτικής ωορρηξίας.
- Φάρμακα που εμποδίζουν τη δράση των ανδρογόνων
Τα φάρμακα που εμποδίζουν τη δράση των ανδρογόνων μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση των συμπτωμάτων που οφείλονται στα αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων, όπως η αυξημένη τριχοφυΐα και η ακμή.
Μπορούν να προληφθούν οι πολυκυστικές ωοθήκες;
Σύμφωνα με τα μέχρι πρότινος δεδομένα, δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος τρόπος για να προληφθεί η ανάπτυξη του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών. Ωστόσο, ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής, η σωματική δραστηριότητα και η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων και αποφυγή πιθανών επιπλοκών υγείας.
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι μια γυναικολογική πάθηση που επηρεάζει ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών και χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολλών μικρών κύστεων στις ωοθήκες που παρεμποδίζουν την τακτική ωορρηξία. Αυτό μπορεί να προκαλέσει αρκετά συμπτώματα, ένα από τα οποία είναι και η υπογονιμότητα. Παρόλο που δεν υπάρχει κάποια μέθοδος θεραπείας του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών, υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση των συμπτωμάτων της.