Υπερθυρεοειδισμός: Συμπτώματα, αιτίες και θεραπευτικές επιλογές

Αλεξάκη Σοφία

Ενδοκρινολόγος

13 Μαρ 2024

Το ανθρώπινο σώμα είναι ένα θαύμα από περίπλοκα συστήματα που λειτουργούν αρμονικά και ένα από τα πιο κρίσιμα από αυτά τα συστήματα είναι το ενδοκρινικό. Το ενδοκρινικό σύστημα περιλαμβάνει διάφορους αδένες που εκκρίνουν ορμόνες υπεύθυνες για τη ρύθμιση βασικών σωματικών λειτουργιών. Ένας τέτοιος αδένας, ο θυρεοειδής, παίζει καθοριστικό ρόλο στον έλεγχο του μεταβολισμού. Ωστόσο, όταν αυτή η λεπτή ισορροπία διαταράσσεται, μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση γνωστή ως υπερθυρεοειδισμός. Σε αυτό το άρθρο, θα εμβαθύνουμε στην παθολογική κατάσταση του υπερθυρεοειδισμού, διερευνώντας τα συμπτώματα, τις αιτίες και τις θεραπευτικές επιλογές.

Τι είναι ο υπερθυρεοειδισμός;

Ο υπερθυρεοειδισμός είναι μια ιατρική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υπερδραστήριο θυρεοειδή αδένα, ο οποίος έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική παραγωγή και απελευθέρωση θυρεοειδικών ορμονών στην κυκλοφορία του αίματος. Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας αδένας σε σχήμα πεταλούδας που βρίσκεται στον λαιμό και διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση διαφόρων σωματικών λειτουργιών, παράγοντας ορμόνες που ονομάζονται θυροξίνη (Τ4) και τριιωδοθυρονίνη (Τ3). Αυτές οι ορμόνες είναι απαραίτητες για τον έλεγχο του μεταβολισμού του σώματος, επηρεάζοντας λειτουργίες όπως ο καρδιακός ρυθμός, η θερμοκρασία του σώματος και η παραγωγή ενέργειας.

Ποιες είναι οι αιτίες του υπερθυρεοειδισμού;

Ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές αιτίες, καθεμία από τις οποίες έχει ως αποτέλεσμα την υπερπαραγωγή θυρεοειδικών ορμονών από τον θυρεοειδή αδένα. Ακολουθούν ορισμένες από τις κύριες αιτίες του υπερθυρεοειδισμού:

• Νόσος του Graves

Πρόκειται για την πιο κοινή αιτία υπερθυρεοειδισμού και είναι μια αυτοάνοση διαταραχή. Στη νόσο του Graves, το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει αντισώματα που ονομάζονται θυρεοειδοτρόπες ανοσοσφαιρίνες (TSI) και μιμούνται τη δράση της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH). Οι θυρεοειδοτρόπες ανοσοσφαιρίνες δεσμεύονται στους υποδοχείς του θυρεοειδούς, προκαλώντας τον θυρεοειδή αδένα να παράγει περίσσεια θυρεοειδικών ορμονών.

• Οζίδια θυρεοειδούς

Ανώμαλες αναπτύξεις ή όζοι στον θυρεοειδή αδένα μπορεί να γίνουν υπερδραστήριοι και να παράγουν θυρεοειδικές ορμόνες ανεξάρτητα από τους συνήθεις ρυθμιστικούς μηχανισμούς του οργανισμού. Αυτοί οι όζοι αναφέρονται μερικές φορές ως τοξικά αδενώματα ή τοξικές πολυοζώδεις βρογχοκήλες.

• Θυρεοειδίτιδα

Η θυρεοειδίτιδα είναι φλεγμονή του θυρεοειδούς αδένα και μπορεί να οδηγήσει σε ένα προσωρινό επεισόδιο υπερθυρεοειδισμού. Υπάρχουν διάφοροι τύποι θυρεοειδίτιδας, συμπεριλαμβανομένης της υποξείας θυρεοειδίτιδας, της σιωπηλής θυρεοειδίτιδας και της θυρεοειδίτιδας μετά τον τοκετό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η φλεγμονή προκαλεί την απελευθέρωση αποθηκευμένων θυρεοειδικών ορμονών στην κυκλοφορία του αίματος.

• Υπερβολική πρόσληψη ιωδίου

Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας ιωδίου, είτε μέσω της διατροφής είτε μέσω ορισμένων φαρμάκων (π.χ. αμιωδαρόνη), μπορεί να προκαλέσει υπερθυρεοειδισμό, ιδίως σε άτομα που έχουν προδιάθεση για την πάθηση. Το ιώδιο είναι βασικό συστατικό των θυρεοειδικών ορμονών και η περίσσεια μπορεί να οδηγήσει σε υπερπαραγωγή τους.

• Αδένωμα της υπόφυσης

Σε σπάνιες περιπτώσεις, ένας όγκος στην υπόφυση, γνωστός ως αδένωμα της υπόφυσης, μπορεί να προκαλέσει αύξηση της παραγωγής της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης. Τα αυξημένα επίπεδα θυρεοειδοτρόπου ορμόνης μπορεί να διεγείρουν τον θυρεοειδή αδένα να παράγει περισσότερες θυρεοειδικές ορμόνες, με αποτέλεσμα τον υπερθυρεοειδισμό.

• Ιατρογενής υπερθυρεοειδισμός

Αυτή η μορφή υπερθυρεοειδισμού προκαλείται από ιατρικές παρεμβάσεις, όπως η υπερβολική χρήση θεραπείας υποκατάστασης θυρεοειδικών ορμονών ή η υπερδοσολογία φαρμάκων που περιέχουν θυρεοειδικές ορμόνες.

• Δευτεροπαθής υπερθυρεοειδισμός

Αυτή η κατάσταση είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής διέγερσης του θυρεοειδούς αδένα από τον υποθάλαμο και την υπόφυση λόγω παραγόντων που δεν σχετίζονται με τον ίδιο τον θυρεοειδή. Αυτό μπορεί να συμβεί σε σπάνιες περιπτώσεις.

• Γενετικοί παράγοντες

Ορισμένα άτομα μπορεί να έχουν γενετική προδιάθεση να αναπτύξουν υπερθυρεοειδισμό. Το οικογενειακό ιστορικό διαταραχών του θυρεοειδούς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο.

Πρόγνωση

Η πρόγνωση του υπερθυρεοειδισμού εξαρτάται γενικά από την έγκαιρη διάγνωση, την αποτελεσματική θεραπεία και την υποκείμενη αιτία της πάθησης. Με άμεση ιατρική παρέμβαση και κατάλληλη διαχείριση, πολλά άτομα με υπερθυρεοειδισμό μπορούν να επιτύχουν θετική πρόγνωση. Τα αντιθυρεοειδικά φάρμακα, η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο και η χειρουργική επέμβαση του θυρεοειδούς είναι αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές που μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του θυρεοειδούς.

Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές μπορεί να διαφέρουν, καθώς ορισμένες θεραπείες μπορεί να οδηγήσουν σε υποθυρεοειδισμό, ο οποίος απαιτεί συνεχή θεραπεία υποκατάστασης θυρεοειδικών ορμονών. Η τακτική παρακολούθηση, η τήρηση των θεραπευτικών σχεδίων και η παρακολούθηση από τον γιατρό είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση μιας ευνοϊκής πρόγνωσης και μιας καλύτερης ποιότητας ζωής για τα άτομα που πάσχουν από υπερθυρεοειδισμό.

Ποια τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού;

Η ορμονική ανισορροπία του υπερθυρεοειδισμού μπορεί να προκαλέσει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων. Τα συνήθη συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν:

• Ανεξήγητη απώλεια βάρους: Παρά την αυξημένη όρεξη, τα άτομα με υπερθυρεοειδισμό εμφανίζουν συχνά ταχεία και ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Ταχεία καρδιακή συχνότητα (ταχυκαρδία): Η περίσσεια θυρεοειδικών ορμονών μπορεί να διεγείρει την καρδιά, οδηγώντας σε αυξημένο καρδιακό ρυθμό, αίσθημα παλμών και αίσθηση ταχυκαρδίας
• Νευρικότητα και άγχος: Πολλοί άνθρωποι με υπερθυρεοειδισμό αναφέρουν ότι αισθάνονται αγχωμένοι, νευρικοί ή ευερέθιστοι
• Δυσανεξία στη ζέστη: Η δυσανεξία στη ζέστη, η υπερβολική εφίδρωση και η αυξημένη ανάγκη για δροσερά περιβάλλοντα είναι συνηθισμένα φαινόμενα λόγω του αυξημένου μεταβολικού ρυθμού
• Κόπωση και αδυναμία: Παραδόξως, ορισμένα άτομα με υπερθυρεοειδισμό μπορεί επίσης να εμφανίσουν κόπωση ή μυϊκή αδυναμία, παρά τον αυξημένο μεταβολισμό
• Τρόμος: Το λεπτό τρέμουλο, ιδίως στα χέρια, μπορεί να είναι ένα αξιοσημείωτο σύμπτωμα
• Συχνές κινήσεις του εντέρου: Ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες κινήσεις του εντέρου ή διάρροια
• Αλλαγές στο δέρμα και τα μαλλιά: Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν αραίωση των μαλλιών, εύθραυστα νύχια και λέπτυνση του δέρματος
• Διαταραχές του ύπνου: Μπορεί να εμφανιστεί αϋπνία ή δυσκολία στον ύπνο λόγω αυξημένου άγχους και ανησυχίας
• Αλλαγές στα μάτια και την όραση: Ορισμένα άτομα με υπερθυρεοειδισμό, ιδίως σε περιπτώσεις νόσου του Graves, μπορεί να αναπτύξουν συμπτώματα που σχετίζονται με τα μάτια, όπως διογκωμένα μάτια (εξόφθαλμος) και αλλαγές στην όραση
• Πρήξιμο στον λαιμό: Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί διεύρυνση του θυρεοειδούς αδένα, γνωστή ως βρογχοκήλη
• Ακανόνιστη έμμηνος ρύση: Οι γυναίκες με υπερθυρεοειδισμό μπορεί να εμφανίσουν ακανόνιστες ή ελαφρύτερες εμμηνορροϊκές περιόδου

Πώς γίνεται η διάγνωση του υπερθυρεοειδισμού;

 Ο υπερθυρεοειδισμός διαγιγνώσκεται μέσω εξετάσεων αίματος που μετρούν τα επίπεδα της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης. Τα αυξημένα επίπεδα της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης υποδηλώνουν υπερλειτουργία του θυρεοειδούς. Πρόσθετες εξετάσεις και κλινική αξιολόγηση βοηθούν στον προσδιορισμό της αιτίας και της σοβαρότητας του υπερθυρεοειδισμού.

Θεραπεία υπερθυρεοειδισμού

 Η θεραπεία για τον υπερθυρεοειδισμό εξαρτάται από την αιτία του, τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και τη συνολική υγεία του ατόμου. Οι συνήθεις θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν φάρμακα (αντιθυρεοειδικά φάρμακα), θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο, χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα (θυρεοειδεκτομή) και τη χρήση β-αναστολέων για την ανακούφιση ορισμένων συμπτωμάτων όπως ο γρήγορος καρδιακός ρυθμός και το τρέμουλο. Η επιλογή της θεραπείας γίνεται βάσει ενδελεχούς αξιολόγησης από τον γιατρό. Η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της πάθησης και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ατόμου.

Ο υπερθυρεοειδισμός είναι μια πολύπλοκη πάθηση που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ατόμου, αν αφεθεί χωρίς θεραπεία. 

Με τη σωστή διάγνωση και θεραπεία, τα άτομα με υπερθυρεοειδισμό μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα συμπτώματά τους. Η τακτική παρακολούθηση και η ανοιχτή επικοινωνία με τους γιατρούς είναι απαραίτητες για την επίτευξη μιας ισορροπημένης λειτουργίας του θυρεοειδούς και τη βελτίωση της συνολικής ευεξίας.

Εάν υποψιάζεστε ότι μπορεί να έχετε υπερθυρεοειδισμό ή αντιμετωπίζετε οποιοδήποτε από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν, είναι ζωτικής σημασίας να συμβουλευτείτε έναν γιατρό για σωστή αξιολόγηση και καθοδήγηση.

Η Αλεξάκη Σοφία είναι Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγος με ιδιωτικό ιατρείο στην Αγία Παρασκευή. Μετά την απόκτηση της Ιατρικής Ειδικότητας Ενδοκρινολογίας, Σακχαρώδους Διαβήτη & Μεταβολισμού, εργάστηκε ως Επιμελήτρια στο Βενιζέλειο Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Έχει πολυετή κλινική και ερευνητική εμπειρία στην Ελλάδα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Γαλλία κ