Νόσος του Graves: Συμπτώματα και θεραπεία
Η υγεία του θυρεοειδούς αδένα είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς αυτός ευθύνεται για την παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδούς που είναι απαραίτητες για το μεταβολισμό και την ομαλή λειτουργία των κυττάρων στο σώμα. Διάφορες καταστάσεις υγείας μπορούν να διαταράξουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς, μια εκ των οποίων είναι η νόσος Graves.
Τι είναι η νόσος Graves;
Η νόσος Graves (νόσος γκρέιβς, σύνδρομο graves) είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που προκαλεί υπερβολική παραγωγή ορμονών του θυρεοειδούς μέσω υπερδιέγερσης του αδένα (υπερθυρεοειδισμός). Δεδομένου του ότι οι ορμόνες του θυρεοειδούς είναι υπεύθυνες για τη ρύθμιση του μεταβολισμού και επηρεάζουν πολλές κυτταρικές διεργασίες, η υπερβολική αύξηση των επιπέδων τους, που προκαλεί η νόσος Graves, μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα συμπτώματα σε πολλά μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των σκελετικών μυών, της καρδιάς, των ματιών, των οστών, του δέρματος και του ήπατος.
Παρόλο που η νόσος Graves ευθύνεται για ένα μεγάλο ποσοστό περιστατικών υπερθυρεοειδισμού (60-80%) είναι μια σχετικά σπάνια πάθηση. Πιο συχνά εμφανίζεται στις γυναίκες και άτομα άνω των 30 ετών, αλλά αυξημένο κίνδυνο παρουσιάζουν και άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου, άλλες αυτοάνοσες ασθένειες (πχ. ρευματοειδή αρθρίτιδα, διαβήτη τύπου 1 ή καπνίζουν.
Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης της νόσου Graves;
Όταν ένας παθογόνος μικροοργανισμός εισβάλει στο ανθρώπινο σώμα, το ανοσοποιητικό σύστημα τον αναγνωρίζει ως ξένο και μεταξύ άλλων διεργασιών, τα ενεργοποιημένα β-λεμφοκύτταρα (πλασματοκύτταρα) του παράγουν μεγάλες ποσότητες αντισωμάτων, εξειδικευμένων, ώστε να προσδεθούν και να καταπολεμήσουν το συγκεκριμένο αντιγόνο (μικρόβιο) που προκάλεσε την παραγωγή τους. Η νόσος Graves οφείλεται σε μια δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος που οδηγεί σε υπερπαραγωγή αντισωμάτων που διεγείρουν τους υποδοχείς της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH). Τα αντισώματα αυτά προσκολλώνται στα κύτταρα του θυρεοειδούς και δρουν σαν τη θυρεοειδοτρόπο ορμόνη.
Η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη παράγεται από την υπόφυση και ελέγχει την ποσότητα των ορμονών του θυρεοειδούς που θα παραχθούν από το θυρεοειδή. Επομένως, η δέσμευση αυτών των αντισωμάτων στους υποδοχείς της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική παραγωγή ορμονών του θυρεοειδούς (υπερθυρεοειδισμός).
Τα αίτια της δυσλειτουργίας αυτής του ανοσοποιητικού συστήματος που οδηγεί στην εμφάνιση της νόσου Graves δεν είναι γνωστά, αλλά οι επιστήμονες θεωρούν πως αυτά αποτελούν συνδυασμό περιβαλλοντικών (πχ. έντονο στρες, ιογενής λοίμωξη, εγκυμοσύνη) και γενετικών παραγόντων (κληρονομικότητα).
Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου Graves;
Τα πιο κοινά συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού που προκαλεί η νόσος Graves είναι τα εξής:
- Άγχος
- Ευερεθιστικότητα
- Τρέμουλο
- Ευαισθησία στη θερμότητα
- Απώλεια βάρους
- Διόγκωση του θυρεοειδούς (βρογχοκήλη)
- Στυτική δυσλειτουργία
- Συχνές κενώσεις του εντέρου
- Κόπωση
- Γρήγορος ή ακανόνιστος καρδιακός παλμός
- Προβλήματα ύπνου
- Τριχόπτωση
- Μυϊκή αδυναμία
- Αλλαγές στην έμμηνο ρύση
- Προβλήματα συγκέντρωσης
Μερικές φορές η νόσος μπορεί να πλήξει κι άλλα όργανα εκτός του θυρεοειδούς. Πιο συγκεκριμένα:
- Νόσος graves Μάτια (οφθαλμοπάθεια Graves): διογκωμένοι βολβοί των ματιών, πόνος ή πίεση στα μάτια, πρησμένα βλέφαρα, ερυθρά μάτια, φωτοευαισθησία, διπλή όραση
- Νόσος graves Δέρμα (δερματοπάθεια Graves): ερυθρό και παχύ δέρμα με τραχιά υφή, κυρίως στις κνήμες και στις κορυφές των ποδιών
Πώς γίνεται η διάγνωση της νόσου Graves;
Αφού μελετήσει το ιατρικό ιστορικό, συμπεριλαμβανομένου του οικογενειακού ιστορικού, ο ενδοκρινολόγος θα προχωρήσει σε μια φυσική εξέταση για να δει εάν ο θυρεοειδής αδένας είναι διογκωμένος (βρογχοκήλη), αν η πίεση ή οι παλμοί είναι αυξημένοι, αν υπάρχει συμμετοχή των οφθαλμών κλπ. Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης μπορεί όμως να πραγματοποιηθούν και άλλες εξετάσεις, όπως:
- Εξετάσεις αίματος
Οι εξετάσεις αίματος στοχεύουν στην ανίχνευση των επιπέδων της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) και των ορμονών του θυρεοειδούς στο αίμα. Τα χαμηλά επίπεδα TSH και υψηλά επίπεδα ορμονών του θυρεοειδούς μπορεί να οφείλονται στη νόσο Graves.
- Εξέταση μέτρησης των αντισωμάτων
Δύο είδη αντισωμάτων συνδέονται με τη νόσο Graves: τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα (ΤSI) και οι ανασταλτικές ανοσοσφαιρίνες που δεσμεύουν τη θυρεοτροπίνη (ΤΒΙΙ). Εάν η εξέταση εντοπίσει κάποια από αυτά τα αντισώματα τότε ο υπερθυρεοειδισμός οφείλεται στη νόσο του Graves, ενώ εάν αυτά δεν υπάρχουν τότε η αιτία του υπερθυρεοειδισμού είναι κάποια άλλη.
- Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς με ραδιενεργό ιώδιο
Η εξέταση αυτή πραγματοποιείται ύστερα από λήψη μιας μικρής ποσότητας ραδιενεργού ιωδίου, γεγονός το οποίο βοηθά το γιατρό να ελέγξει την ποσότητα αυτού που απορροφάται από το θυρεοειδή. Τα υψηλά επίπεδα απορρόφησης ιωδίου από το θυρεοειδή αποτελούν ένδειξη της νόσου Graves.
- Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς
Άτομα που δεν μπορούν να υποβληθούν στην εξέταση πρόσληψης ραδιενεργού ιωδίου (πχ. έγκυες γυναίκες), συνήθως κάνουν ένα υπερηχογράφημα, μέσω του οποίου με τη βοήθεια ηχητικών κυμάτων υψηλής συχνότητας μπορεί να ανιχνευτεί η αυξημένη ροή αίματος στο θυρεοειδή που προκαλεί η νόσος Graves.
- Αξονική ή μαγνητική τομογραφία
Εάν η διάγνωση της νόσου Graves δεν είναι ξεκάθαρη από τις παραπάνω εξετάσεις, τότε ο ενδοκρινολόγος μπορεί να συστήσει την πραγματοποίηση ειδικών εξετάσεων, όπως η αξονική ή μαγνητική τομογραφία, για την καλύτερη παρατήρηση του θυρεοειδούς αδένα.
Ποια είναι η αντιμετώπιση της νόσου Graves;
Στόχος της θεραπείας της νόσου Graves είναι η μείωση της υπερπαραγωγής των ορμονών του θυρεοειδούς και παρεμπόδιση της δράσης αυτών στο σώμα. Οι πιο κοινές θεραπευτικές μέθοδοι είναι οι εξής:
1. Φαρμακευτική αγωγή
- Αντιθυρεοειδικά φάρμακα
Τα αντιθυρεοειδικά φάρμακα δρουν παρεμποδίζοντας την απορρόφηση του ιωδίου από τον θυρεοειδή για τη μείωση της παραγωγής των ορμονών του θυρεοειδούς από αυτόν. Τα πιο γνωστά αντιθυρεοειδικά φάρμακα είναι η μεθιμαζόλη και η προπυλθειουρακίλη.
Παρόλο που τα αντιθυρεοειδικά φάρμακα δεν αποτελούν μόνιμη θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού λόγω της νόσου Graves, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Μερικές από τις πιθανές, αλλά σπάνιες, παρενέργειες των αντιθυρεοειδικών φαρμάκων είναι τα δερματικά εξανθήματα, ο πόνος στις αρθρώσεις και η ηπατική ανεπάρκεια.
- Β-αποκλειστές
Οι β-αποκλειστές είναι φάρμακα που εμποδίζουν τη δράση των ορμονών του θυρεοειδούς στο σώμα, χωρίς όμως να αναστέλλουν την παραγωγή τους. Η λήψη τους μπορεί να προσφέρει γρήγορη ανακούφιση από συμπτώματα, όπως ο γρήγορος καρδιακός ρυθμός, η εφίδρωση, το τρέμουλο και το άγχος, που προκαλεί ο υπερθυρεοειδισμός.
2. Θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο
Αυτή η μέθοδος θεραπείας περιλαμβάνει τη λήψη μιας δόσης ραδιενεργού ιωδίου στη μορφή χαπιού ή υγρού δια του στόματος. Το ραδιενεργό ιώδιο απορροφάται από τον θυρεοειδή και με τη πάροδο του χρόνου ξεκινά να καταστρέφει σιγά σιγά τα υπερδραστήρια κύτταρα του θυρεοειδούς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του θυρεοειδούς και μείωση των επιπέδων των ορμονών του θυρεοειδούς, που προκαλεί εν τέλει και μείωση των συμπτωμάτων του υπερθυρεοειδισμού.
Ωστόσο, η μέθοδος αυτή μπορεί να οδηγήσει σε υποθυρεοειδισμό, ο οποίος απαιτεί αντιμετώπιση με φαρμακευτική αγωγή. Μια ακόμη πιθανή παρενέργεια είναι ο αυξημένος κίνδυνος επιδείνωσης των συμπτωμάτων της οφθαλμοπάθειας Graves.
Έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες δεν πρέπει να ακολουθούν αυτή τη θεραπεία.
3. Χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης ολόκληρου ή μέρους του θυρεοειδούς αδένα (θυρεοειδεκτομή) είναι μια ακόμη θεραπευτική επιλογή για τον υπερθυρεοειδισμό λόγω της νόσου Graves. Μετά από αυτή τη χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη η δια βίου λήψη φαρμάκων για την αποκατάσταση των φυσιολογικών επιπέδων των ορμονών του θυρεοειδούς.
Όσον αφορά συγκεκριμένα την οφθαλμοπάθεια Graves, τα ήπια συμπτώματά της συνήθως αντιμετωπίζονται μέσω της χρήσης οφθαλμικών σταγόνων και λιπαντικού τζελ. Ωστόσο, εάν τα συμπτώματα είναι σοβαρά ο γιατρός μπορεί να συστήσει τα παρακάτω:
- Κορτικοστεροειδή
- Χειρουργική αποσυμπίεση του κόγχου
- Ακτινοθεραπεία του κόγχου
Νόσος Graves και διατροφή
Άτομα με τη νόσο Graves ή κάποια άλλη αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει τη λειτουργία του θυρεοειδούς μπορεί να είναι πιο ευαίσθητα στις επιδράσεις της υπερβολικής πρόσληψης ιωδίου από τη διατροφή.
Για παράδειγμα, η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ιώδιο, όπως τα φύκια, ή η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ιωδίου μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού λόγω της νόσου Graves.
Επομένως, τα άτομα με νόσο Graves πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή τους και να συμβουλεύονται τους ειδικούς σχετικά με τις τροφές που ενδεχομένως να πρέπει να αποφεύγουν.
Νόσος Graves και εγκυμοσύνη
Δεδομένου του ότι οι θυρεοειδικές ορμόνες επηρεάζουν πολλές διεργασίες στο ανθρώπινο σώμα, ο υπερθυρεοειδισμός και η νόσος Graves κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα εάν δεν ληφθεί η κατάλληλη θεραπεία για αυτά.
Συγκεκριμένα, τα υπερβολικά επίπεδα των ορμονών του θυρεοειδούς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες για τις εξής επιπλοκές:
- Αποβολή εμβρύου
- Χαμηλό βάρος γέννησης εμβρύου
- Προεκλαμψία
- Υπερθυρεοειδισμός στο βρέφος
- Πρόωρος τοκετός
- Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια στην έγκυο
Η νόσος Graves είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που προκαλεί υπερδιέγερση του θυρεοειδούς αδένα και υπερβολική παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδούς, οδηγώντας σε συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού. Τα αίτια της δεν είναι γνωστά, αλλά θεωρείται πως αυτά αποτελούν ένα συνδυασμό περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων.
Η αντιμετώπιση της νόσου Graves βασίζεται είτε στη μείωση της παραγωγής των ορμονών του θυρεοειδούς, είτε στην μείωση της επίδρασης αυτών. Εξαιρετικά σημαντική είναι η θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού λόγω της νόσου Graves κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να εμφανιστούν σοβαρές επιπλοκές τόσο για το έμβρυο όσο και για τη μητέρα.
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/graves-disease/symptoms-causes/syc-20356240
- https://www.niddk.nih.gov/health-information/endocrine-diseases/graves-disease