Θυρεοειδίτιδα Χασιμότο (Hashimoto)

Μεμή Ελένη MD, MSc, PhD

Ενδοκρινολόγος

24 Απρ 2023

Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας που αποτελεί μέρος του ενδοκρινικού συστήματος και είναι υπεύθυνος για την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών, οι οποίες ρυθμίζουν πολλές ζωτικές λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα, όπως η αναπνοή και ο χτύπος της καρδιάς. Ορισμένες καταστάσεις υγείας μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία του θυρεοειδή αδένα, προκαλώντας προβλήματα σε διάφορα σημεία του σώματος. Μια από αυτές τις καταστάσεις είναι η θυρεοειδίτιδα Hashimoto.

Τι είναι η θυρεοειδίτιδα Χασιμότο (Hashimoto);

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ή αλλιώς χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα, είναι μια αυτοάνοση πάθηση που μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του θυρεοειδή αδένα (θυρεοειδής χασιμότο). Ο θυρεοειδής αδένας βρίσκεται στη βάση του λαιμού και παράγει ορμόνες (θυρεοειδικές ορμόνες), οι οποίες ρυθμίζουν το μεταβολισμό του σώματος και βοηθούν στη σωστή λειτουργία του. 

Στα άτομα που έχουν θυρεοειδίτιδα Hashimoto, το ανοσοποιητικό σύστημα παύει να αναγνωρίζει το θυρεοειδή αδένα ως μέρος του σώματος, τον αντιλαμβάνεται ως ξένο και παράγει αντισώματα που επιτίθενται στα κύτταρα του θυρεοειδούς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του θυρεοειδούς και την αδυναμία του να παράγει αρκετή ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών (υποθυρεοειδισμός).  

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto ανήκει στις πιο κοινές θυρεοειδοπάθειες. Είναι η συχνότερη αιτία εμφάνισης υποθυρεοειδισμού σε κατοίκους περιοχών με επαρκή πρόσληψη ιωδίου.

Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης της θυρεοειδίτιδας Χασιμότο (Hashimoto);

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι μια αυτοάνοση πάθηση. Αυτό σημαίνει πως οφείλεται σε μια δυσλειτουργία στο ανοσοποιητικό σύστημα, η οποία οδηγεί σε επίθεση αυτού εναντίον του θυρεοειδικού ιστού. 

Τα αίτια αυτής της δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος δεν είναι γνωστά, αλλά οι επιστήμονες θεωρούν πως διάφοροι παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο στην εμφάνιση της θυρεοειδίτιδας Hashimoto, όπως:

• Κληρονομικότητα
• Φυλετικές ορμόνες (οι γυναίκες έχουν 4-10 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν θυρεοειδίτιδα Hashimoto σε σχέση με τους άνδρες)
• Υπερβολική πρόσληψη ιωδίου
• Έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία (π.χ. στον εργασιακό χώρο ή κατόπιν πυρηνικού ατυχήματος)
• Ιογενής λοίμωξη (πχ. ηπατίτιδα C)
• Stress (μείζον, π.χ. σε περίπτωση ατυχήματος)

Επιπλέον, άτομα που έχουν κάποια προϋπάρχουσα αυτοάνοση πάθηση, όπως η νόσος του Addison, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο διαβήτης τύπου 1, έχει φανεί πως παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης θυρεοειδίτιδας Hashimoto.

Ποια είναι τα συμπτώματα της θυρεοειδίτιδας Χασιμότο (Hashimoto);

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto εξελίσσεται με αργούς ρυθμούς. Συνεπώς, μερικά άτομα με θυρεοειδίτιδα Hashimoto μπορεί να μην εμφανίζουν συμπτώματα στην αρχή και να χρειαστούν αρκετά χρόνια για να εμφανιστούν συμπτώματα υποθυρεοειδισμού. 

Συνήθως, το πρώτο σύμπτωμα της θυρεοειδίτιδας Hashimoto είναι η διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα ή αλλιώς βρογχοκήλη. Η βρογχοκήλη δεν προκαλεί πόνο, αλλά όταν είναι πολύ μεγάλη είναι εμφανής στο μπροστινό μέρος του λαιμού και σπάνια μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην κατάποση.

Μερικά κοινά συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού, που μπορεί να εμφανιστούν αργότερα με την εξέλιξη της νόσου, είναι τα εξής:

• Κόπωση
• Αύξηση σωματικού βάρους
• Πόνος στις αρθρώσεις και στους μυς
• Δυσκοιλιότητα
• Ευαισθησία στο κρύο
• Τριχόπτωση
• Κατάθλιψη
• Ακανόνιστη ή βαριά έμμηνος ρύση
• Υπνηλία
• Προβλήματα με τη συγκέντρωση
• Εύθραυστα νύχια
• Αργός καρδιακός ρυθμός
• Κατακράτηση υγρών και οίδημα (π.χ. στο πρόσωπο)

Εάν ο υποθυρεοειδισμός δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να οδηγήσει, επίσης, σε :

• Υψηλή χοληστερόλη
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Καρδιαγγειακές παθήσεις

Το χασιμότο είναι επικίνδυνο και ειδικά ο μακροχρόνιος παραμελημένος υποθυρεοειδισμός μπορεί να οδηγήσει σε μυξοιδηματικό κώμα, μια πολύ σοβαρή κατάσταση στην οποία απειλείται η ζωή του ανθρώπου.

Πώς γίνεται η διάγνωση της θυρεοειδίτιδας Χασιμότο (Hashimoto);

Για τη διάγνωση της θυρεοειδίτιδας Hashimoto, ο ενδοκρινολόγος, αφού μελετήσει το ιατρικό ιστορικό του εξεταζόμενου ατόμου, θα προχωρήσει αρχικά στην πραγματοποίηση μιας φυσικής εξέτασης, η οποία περιλαμβάνει την ψηλάφηση στην περιοχή του θυρεοειδούς χρήσιμο θα είναι, επίσης, να διενεργηθεί υπερηχογραφικός έλεγχος του θυρεοειδούς.

Εκτός από τη φυσική εξέταση και το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς, θα χρειαστεί το εξεταζόμενο άτομο να υποβληθεί σε εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο της λειτουργίας του θυρεοειδούς, συμπεριλαμβανομένων των εξής εξετάσεων:

• Εξέταση μέτρησης της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH)

Η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη παράγεται από την υπόφυση και η παραγωγή της αυξάνεται όταν μειώνεται η παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών από τον θυρεοειδή αδένα. Εάν από την εξέταση μέτρησης της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης ανιχνευτούν υψηλά επίπεδα αυτής στο αίμα, τότε το άτομο έχει πιθανότατα υποθυρεοειδισμό (θυρεοειδοτρόπος ορμόνη υψηλή). 

• Εξέταση FΤ4 ή εξέταση ελεύθερης θυροξίνης

Μέσω αυτής της εξέτασης μετρώνται τα επίπεδα της ελεύθερης θυροξίνης στο αίμα. Τα χαμηλά επίπεδα θυροξίνης είναι ενδεικτικά ανεπαρκούς παραγωγής θυρεοειδικών ορμονών, που παρουσιάζεται σε τα υποθυρεοειδισμό.

• Εξέταση αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων

Η απάντηση στην εξέταση αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων επιβεβαιώνει ή απομακρύνει από το ενδεχόμενο ο υποθυρεοειδισμός να οφείλεται στην θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Η παρουσία θετικού τίτλου αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων υποδηλώνει την ύπαρξη μιας αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας, όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto.

Ποια είναι η αντιμετώπιση της θυρεοειδίτιδας Χασιμότο (Hashimoto);

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto δεν οδηγεί πάντα σε υποθυρεοειδισμό. Σε αυτή την περίπτωση συνιστάται απλή παρακολούθηση, για τυχόν αλλαγές στα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών με την πάροδο του χρόνου. 

Αν στην πορεία της νόσου εμφανιστεί υποθυρεοειδισμός, τότε η θεραπεία έχει ως στόχο τη ρύθμιση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών, μέσω εξωγενούς χορήγησης μιας συνθετικής μορφής θυρεοειδικής ορμόνης, η οποία ονομάζεται λεβοθυροξίνη και δρα όπως η θυροξίνη (Τ4) που παράγεται φυσικά από τον θυρεοειδή. Η ακριβής δόση λεβοθυροξίνης που θα συνταγογραφήσει ο γιατρός εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η ηλικία, το σωματικό βάρος, η σοβαρότητα του υποθυρεοειδισμού και η τυχόν συνύπαρξη άλλων προβλημάτων υγείας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού είναι επίμονα, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει επίσης μια συνθετική μορφή τριιωδοθυρονίνης (Τ3) για τη θεραπεία του υποθυρεοειδισμού. Αυτό βασίζεται στο γεγονός πως το σώμα ορισμένων ανθρώπων μπορεί να δυσκολεύεται να μετατρέψει τη λεβοθυροξίνη σε τριιωδοθυρονίνη, που είναι η ενεργή μορφή θυρεοειδικής ορμόνης. Η λήψη της συνθετικής μορφής της τριιωδοθυρονίνης θεωρείται πως βοηθά στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.

Θυρεοειδίτιδα Χασιμότο (Hashimoto) και διατροφή

Μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή θεωρείται πως βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα και συνεπώς μπορεί να είναι βοηθητική για άτομα με θυρεοειδίτιδα Hashimoto (πρότυπο διαιτολόγιο για τα άτομα με θυρεοειδίτιδα χασιμότο). 

Αν λαμβάνετε αγωγή για υποθυρεοειδισμό θα χρειαστεί να αποφεύγετε τη λήψη τροφής ή υγρών όπως ο καφές, το τσάι, οι χυμοί για τα επόμενα 30 λεπτά και να τηρείτε τη συνιστώμενη κατά περίπτωση χρονική απόσταση από τη λήψη άλλων φαρμάκων, προκειμένου να διασφαλιστεί επαρκής απορρόφηση και συνεπώς η αποτελεσματικότητα της λεβοθυροξίνης. Για παράδειγμα, σκευάσματα ασβεστίου ή σιδήρου μπορούν να ληφθούν μόνο αφού παρέλθουν ~4 ώρες από τη λήψη της λεβοθυροξίνης.

Θυρεοειδίτιδα Χασιμότο (Hashimoto) και εγκυμοσύνη

Οι έγκυες γυναίκες που παρουσιάζουν διαταραχή της θυρεοειδικής λειτουργίας σε έδαφος θυρεοειδίτιδας Hashimoto είναι σημαντικό να έχουν καλή ρύθμιση, για να μειωθεί ο κίνδυνος ανεπιθύμητων συμβάντων.

Εάν ο υποθυρεοειδισμός που οφείλεται στη θυρεοειδίτιδα Hashimoto αφεθεί δίχως θεραπεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τότε μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος επιπλοκών, όπως:

• Αποβολή του εμβρύου
• Πρόωρος τοκετός
• Θνησιγένεια
• Προεκλαμψία
• Χαμηλό βάρος γέννησης
• Προβλήματα ανάπτυξης του εγκεφάλου του εμβρύου

Πολλές φορές τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης παραβλέπονται, καθώς μπορεί να μοιάζουν με συμπτώματα της εγκυμοσύνης (πχ. κόπωση, πρόσληψη σωματικού βάρους), με αποτέλεσμα η κατάσταση να μην αντιμετωπίζεται κατάλληλα.

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι μια αυτοάνοση ασθένεια, η οποία επηρεάζει τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Συγκεκριμένα, είναι η πιο κοινή αιτία της μειωμένης παραγωγής θυρεοειδικών ορμονών (υποθυρεοειδισμός) σε περιοχές με επαρκή πρόσληψη ιωδίου. Τα ακριβή αίτια της δεν είναι γνωστά, αλλά ορισμένοι παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα, το φύλο και η έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία, θεωρείται πως παίζουν ρόλο στη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία ευθύνεται για τη θυρεοειδίτιδα Hashimoto.

Η θεραπεία της θυρεοειδίτιδας Hashimoto μπορεί να μην είναι αναγκαία, εάν δεν υπάρχει πρόβλημα στα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών. Εάν όμως εμφανιστεί υποθυρεοειδισμός, τότε συνήθως χορηγούνται σκευάσματα συνθετικών θυρεοειδικών ορμονών.

Η Μεμή Ελένη είναι Ενδοκρινολόγος με ιδιωτικό ιατρείο στη Νέα Σμύρνη. Είναι Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, από όπου έλαβε το πτυχίο της Ιατρικής και ολοκλήρωσε το διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στην "Ιατρική Ερευνητική Τεχνολογία". Μετά το πέρας των προπτυχιακών σπουδών της, εκπαιδεύτηκε στα