Θεραπεία μιας συνεδρίας: Μια ολοκληρωμένη παρέμβαση σε μία μόνο συνάντηση
Τι είναι η θεραπεία μιας συνεδρίας;
Η θεραπεία μιας συνεδρίας (Single Session Therapy ή One Session Therapy) είναι μια καινοτόμος προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία, σχεδιασμένη έτσι ώστε να φέρει ουσιαστική αλλαγή μέσα σε μία και μόνο συνεδρία. Αν και μοιάζει ριζοσπαστικό, βασίζεται σε χρόνια επιστημονικής μελέτης και κλινικής εμπειρίας.
Η ιδέα δεν είναι καινούργια. Ήδη από τη δεκαετία του 1980, ψυχοθεραπευτές παρατήρησαν ότι πολλοί θεραπευόμενοι δε χρειάζονται μακροχρόνια θεραπεία για να δουν σημαντικά αποτελέσματα. Μερικές φορές, αρκεί μια καλά δομημένη και στοχευμένη συνεδρία.
Τι λένε οι έρευνες για τη θεραπεία μιας συνεδρίας;
Μελέτες έχουν δείξει ότι μία θεραπευτική συνεδρία μπορεί να επιφέρει θετικά αποτελέσματα σε μεγάλο ποσοστό θεραπευόμενων, ιδιαίτερα όταν υπάρχει:
- Συγκεκριμένος στόχος
- Κίνητρο για αλλαγή
- Κατάλληλη προετοιμασία
- Εστιασμένη θεραπευτική τεχνική
Σύμφωνα με έρευνα των Talmon (1990), περίπου 60% - 80% των ατόμων που συμμετείχαν σε θεραπεία μιας συνεδρίας (SST) δήλωσαν ότι η συνεδρία τους βοήθησε ουσιαστικά και δε χρειάστηκαν επιπλέον συναντήσεις.
Σε ποιους απευθύνεται η θεραπεία μιας συνεδρίας;
Η θεραπεία μιας συνεδρίας (SST) ενδείκνυται ιδιαίτερα για:
- Φοβίες (π.χ. αράχνες, ύψος, πτήση)
- Άγχος επιδόσεων (π.χ. δημόσια ομιλία, εξετάσεις)
- Στρεσογόνα γεγονότα
- Λήψη αποφάσεων
- Περιοριστικά μοτίβα σκέψης
- Συγκεκριμένα συμπεριφορικά προβλήματα σε παιδιά ή εφήβους
Δεν ενδείκνυται για σοβαρές ή χρόνιες ψυχικές διαταραχές (π.χ. βαριά κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, σοβαρές διαταραχές προσωπικότητας).
Η συνεδρία είναι προσεκτικά σχεδιασμένη και διαρθρωμένη. Ακολουθείται συνήθως το παρακάτω μοντέλο 5 φάσεων, που εξασφαλίζει συνοχή, εστίαση και θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Ποια είναι τα στάδια της θεραπείας μιας συνεδρίας;
Προετοιμασία (Pre-session work)
Πριν τη συνεδρία, ο θεραπευόμενος καλείται να απαντήσει σε ένα ερωτηματολόγιο ή να συμπληρώσει ένα έντυπο με βασικές πληροφορίες:
- Ποιο είναι το θέμα - πρόβλημα που φέρνει
- Ποιος είναι ο στόχος
- Τι θα θεωρούσε ως θετική αλλαγή
- Ποιο είναι το επίπεδο έντασης του προβλήματος (π.χ. σε κλίμακα 0 - 10)
- Τι έχει δοκιμάσει μέχρι τώρα
Ο στόχος της φάσης: Καθαρή και ρεαλιστική διατύπωση του αιτήματος.
Καθιέρωση σχέσης και πλαισίου (Opening the session)
Η συνεδρία ξεκινά με:
- Σαφή οριοθέτηση (διάρκεια, στόχος, τι προσδοκά ο θεραπευόμενος)
- Καθιέρωση θεραπευτικής σχέσης: σύνδεση, ασφάλεια, ενσυναίσθηση
- Επιβεβαίωση ότι η συνεδρία είναι αυτοτελής και εστιασμένη
Ο θεραπευτής ενθαρρύνει το άτομο να εξηγήσει πώς ακριβώς το επηρεάζει το πρόβλημα στην καθημερινότητά του.
Διερεύνηση και παρέμβαση (Main therapeutic work)
Αυτή είναι η καρδιά της συνεδρίας. Ο θεραπευτής βοηθά στην εμβάθυνση του προβλήματος, εντοπίζει πυρηνικές πεποιθήσεις ή μοτίβα συμπεριφοράς και αναγνωρίζει τι συντηρεί το πρόβλημα.
Επιλέγει τις κατάλληλες τεχνικές (ανάλογα με το αίτημα και την εκπαίδευσή του), που μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Συμπεριφορική έκθεση (για φοβίες ή άγχος): Βαθμιαία προσέγγιση του ερεθίσματος
- Γνωσιακή αναδόμηση: Αμφισβήτηση δυσλειτουργικών πεποιθήσεων
- Αφήγηση και επαναπλαισίωση: Αλλαγή στην ιστορία που λέει το άτομο στον εαυτό του
- Λύσεων προσέγγιση: "Τι θα άλλαζε αν αύριο ξυπνούσες χωρίς αυτό το πρόβλημα;"
- Συμβολικές τεχνικές: Μεταφορές, οπτικοποίηση, χρήση μεταφορών ("αν το πρόβλημα ήταν ένα ζώο...")
Ο θεραπευτής ενισχύει την αίσθηση αυτενέργειας και βοηθά το άτομο να κατασκευάσει νέα νοήματα ή στρατηγικές.
Ενοποίηση και ενίσχυση αλλαγής (Consolidation)
Σε αυτό το στάδιο:
- Ο θεραπευόμενος συνοψίζει τι κατανόησε ή τι άλλαξε
- Αναγνωρίζονται οι εσωτερικοί πόροι που χρησιμοποιήθηκαν (π.χ. δύναμη, ευελιξία, ειλικρίνεια)
- Εντοπίζονται τα βήματα για μετά τη συνεδρία (follow-up στρατηγικές)
Ο θεραπευτής μπορεί να προτείνει:
- Καταγραφή ιδεών
- Ασκήσεις ενίσχυσης (π.χ. ημερολόγιο)
- Αυτοενίσχυση (affirmations)
Κλείσιμο (Ending the session)
Η συνεδρία ολοκληρώνεται με:
- Επαναβεβαίωση της αλλαγής ή των θετικών ενδείξεων
- Ανάδειξη του νοήματος της εμπειρίας
- Συναισθηματικό "κλείσιμο", ώστε το άτομο να νιώσει ολοκλήρωση
Ο θεραπευόμενος φεύγει με συγκεκριμένα βήματα ή εργαλεία, που μπορεί να εφαρμόσει άμεσα.
Τι μπορεί να αποκομίσει κάποιος από τη θεραπεία μιας συνεδρίας;
Η εμπειρία της θεραπείας μιας συνεδρίας (SST) συχνά συνοδεύεται από:
- Αίσθημα ανακούφισης ("ξεκαθάρισε το μυαλό μου")
- Αναπλαισίωση του προβλήματος ("τελικά δεν ήταν τόσο περίπλοκο")
- Αυτογνωσία και ενδυνάμωση
- Συγκεκριμένες στρατηγικές που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα
Η θεραπεία μιας συνεδρίας (SST) δεν υπόσχεται να "λύσει τη ζωή σου σε μια ώρα", αλλά συχνά ξεκλειδώνει μια κομβική εσωτερική μετατόπιση.
Τι δεν είναι η θεραπεία μιας συνεδρίας;
- Δεν είναι "γρήγορη θεραπεία" για σοβαρές δυσκολίες
- Δεν είναι αντικατάσταση της μακροχρόνιας ψυχοθεραπείας
- Είναι στοχευμένη παρέμβαση για συγκεκριμένα θέματα, όταν η στιγμή είναι κατάλληλη και η διάθεση του ατόμου έτοιμη για δράση
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της θεραπείας μιας συνεδρίας;
- Εστίαση και ουσία
- Χαμηλό κόστος - χρόνος
- Ιδανική για όσους διστάζουν να ξεκινήσουν θεραπεία
- Μπορεί να λειτουργήσει ως "εκκίνηση" εσωτερικής αλλαγής
- Αποτελεσματική για συγκεκριμένα αιτήματα
Ποιοι είναι οι περιορισμοί της θεραπείας μιας συνεδρίας;
- Δεν είναι κατάλληλη για σοβαρά ψυχοπαθολογικά θέματα
- Δεν αντικαθιστά τη θεραπευτική σχέση και τη μακροχρόνια εργασία
Συνοπτικά, η θεραπεία μιας συνεδρίας αναδεικνύει μια θεμελιώδη αρχή της ψυχολογίας: δε χρειάζεται πολύς χρόνος για να ξεκινήσει η αλλαγή, αλλά χρειάζεται η κατάλληλη στιγμή, η σωστή εστίαση και ένας άνθρωπος που να σε ακούσει πραγματικά. Η φιλοσοφία της θεραπείας μιας συνεδρίας (SST) δεν αποκλείει την επανάληψη. Αν το άτομο επιθυμεί να επανέλθει για άλλη συνεδρία στο μέλλον (για άλλο ζήτημα ή εμβάθυνση), μπορεί να το κάνει. Ωστόσο, κάθε συνεδρία θεωρείται αυτόνομη και ολοκληρωμένη. Δεν είναι για όλους και για κάθε πρόβλημα, αλλά μπορεί να είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεσαι, την κατάλληλη στιγμή. Δεν είναι απλώς σύντομη, αλλά είναι στρατηγικά σχεδιασμένη, με στόχο τη μέγιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου χρόνου. Όταν εφαρμοστεί σωστά, μπορεί να γίνει ο καταλύτης για ουσιαστική αλλαγή, προσφέροντας στο άτομο ενόραση, κατεύθυνση και ενδυνάμωση.
