Επιπεφυκίτιδα: Είδη, συμπτώματα και θεραπεία

Ανέστης Ηλίας MD, MSc

Οφθαλμίατρος

30 Οκτ 2023

Η επιπεφυκίτιδα αποτελεί φλεγμονή του ματιού, που τις περισσότερες φορές προκαλείται από ιούς. Μπορεί να είναι εξαιρετικά μεταδοτική, ιδιαίτερα μεταξύ των παιδιών, αλλά σπάνια είναι σοβαρή. Είναι σχεδόν απίθανο η επιπεφυκίτιδα να βλάψει την όραση, ειδικά εάν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Επειδή προκαλεί έντονες ενοχλήσεις στα μάτια, η λήψη ορισμένων προφυλάξεων μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της εξάπλωσης της επιπεφυκίτιδας από άτομο σε άτομο και από το ένα μάτι στο άλλο. Στο άρθρο αυτό ακολουθούν αναλυτικά τα συμπτώματα και οι τρόποι αντιμετώπισής της.

Τι είναι η επιπεφυκίτιδα;

Η επιπεφυκίτιδα αποτελεί φλεγμονή του επιπεφυκότα, δηλαδή της διάφανης μεμβράνης που καλύπτει το εσωτερικό του βλεφάρου και τον βολβό του ματιού.

Όταν φλεγμαίνει ο επιπεφυκότας, τα αιμοφόρα αγγεία του διογκώνονται και ερεθίζονται, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο ορατά και το λευκό μέρος του ματιού να φαίνεται έντονα κοκκινωπό ή ροζ.

Παρόλο που η επιπεφυκίτιδα ερεθίζει το μάτι, σπάνια προκαλεί προβλήματα στην όραση και μπορεί εύκολα να αντιμετωπιστεί.

Οι μολύνσεις από ιούς αποτελούν τη συχνότερη αιτία εμφάνισης επιπεφυκίτιδας, αλλά μπορεί επίσης να είναι αποτέλεσμα μιας βακτηριακής λοίμωξης, μιας αλλεργικής αντίδρασης ή της απόφραξης του ρινοδακρυϊκού πόρου στα βρέφη.

Τι προκαλεί την επιπεφυκίτιδα;

Η επιπεφυκίτιδα μπορεί να προκληθεί από:

• Ιούς
• Βακτήρια
• Αλλεργικές αντίδρασεις
• Μύκητες, αμοιβάδες και παράσιτα
• Ερεθιστικά, όπως σαμπουάν, βρωμιά, καπνό και χλώριο πισίνας
• Φραγμένο ρινοδακρυϊκό πόρο (στα νεογνά)

Πιο σπάνια μπορεί να προκληθεί ως αντίδραση σε οφθαλμικές σταγόνες.

Ποια είναι τα είδη επιπεφυκίτιδας;

Ανάλογα με την αιτία που έχει προκαλέσει την επιπεφυκίτιδα, αυτή διαχωρίζεται στα εξής είδη:

• Ιογενής επιπεφυκίτιδα
  
  Η ιογενής επιπεφυκίτιδα είναι ο πιο κοινός και μεταδοτικός τύπος επιπεφυκίτιδας, ο οποίος εξαπλώνεται συνήθως σε σχολεία και άλλα μέρη με πολύ κόσμο.
  

  Συχνά, προκαλείται από τους ίδιους ιούς που ευθύνονται για τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος, της γρίπης ή άλλων λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος. Μπορεί όμως, να προκληθεί και από ιούς, όπως αυτός του απλού έρπητα και του έρπητα ζωστήρα. Η μετάδοση της ιογενούς επιπεφυκίτιδας συνήθως γίνεται από κάποιο άτομο που παρουσιάζει συμπτώματα λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού, όπως ο βήχας ή το φτέρνισμα.

  Η ιογενής επιπεφυκίτιδα τείνει να ξεκινά από το ένα μάτι, όπου εκδηλώνεται με κάψιμο, κοκκίνισμα και υδαρείς εκκρίσεις, αλλά μέσα σε λίγες μέρες μπορεί να επηρεάσει και το άλλο μάτι.

• Βακτηριακή επιπεφυκίτιδα
  
  Η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα είναι εξίσου μεταδοτική με την ιογενή και προκαλείται από σταφυλοκοκκικά ή στρεπτοκοκκικά βακτήρια. Συνήθως, εκδηλώνεται ως αποτέλεσμα του αγγίγματος των ματιών με βρώμικα χέρια ή σωματική επαφή με κάποιον που έχει επιπεφυκίτιδα. Η χρήση φακών επαφής, που δεν έχουν καθαριστεί σωστά, μπορεί επίσης να προκαλέσει βακτηριακή επιπεφυκίτιδα.
  Τις περισσότερες φορές, η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα επηρεάζει το ένα μάτι, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και στα δύο. Βασικό σύμπτωμα είναι τα επώδυνα, κόκκινα μάτια που βγάζουν κολλώδεις εκκρίσεις (πύον). Μερικές φορές, η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα μπορεί να εμφανιστεί μαζί με μόλυνση του αυτιού.
  
  
• Αλλεργική επιπεφυκίτιδα
  
  Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα επηρεάζει και τα δύο μάτια και προκύπτει ως απόκριση σε κάποια αλλεργιογόνο ουσία, όπως η γύρη, τα ζώα, ο καπνός του τσιγάρου, κλπ. Δεν είναι μεταδοτική, καθώς αναπτύσσεται μόνο όταν ένα άτομο έρθει σε επαφή με μια ουσία στην οποία είναι αλλεργικός και ο οργανισμός του είναι ευαισθητοποιημένος ως προς αυτή.
  Ένα άτομο είναι επίσης πιθανό να αναπτύξει έναν τύπο αλλεργικής επιπεφυκίτιδας, που ονομάζεται γιγαντιαία θηλώδης επιπεφυκίτιδα, εάν κάνει χρήση φακών επαφής, τους οποίους δεν αντικαθιστά όσο συχνά πρέπει.
  Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα προκαλεί έντονο κνησμό, δακρύρροια, ερυθρότητα και πρήξιμο στα μάτια, ενώ μπορεί επίσης να συνοδεύεται από συμπτώματα όπως η φαγούρα στη μύτη, το φτέρνισμα και η καταρροή.
  
  
• Επιπεφυκίτιδα που προκύπτει από ερεθισμό
  
  Ο ερεθισμός από ένα ξένο αντικείμενο ή χημική ουσία στο μάτι μπορεί να προκαλέσει επιπεφυκίτιδα. Τα συμπτώματα αυτής μπορεί να περιλαμβάνουν υγρά μάτια και εκκρίσεις βλέννας, αλλά συνήθως αυτά υποχωρούν από μόνα τους μέσα σε περίπου μια μέρα.
  Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν μετά από καλό ξέπλυμα και καθαρισμό του ματιού και αφού περάσει το χρονικό διάστημα μιας ημέρας, τότε συνιστάται η επίσκεψη σε οφθαλμίατρο.
  Εάν η χημική ουσία που μπήκε στο μάτι είναι επικίνδυνη, τότε μπορεί να προκληθεί ακόμη και μόνιμη βλάβη στα μάτια, εάν η επιπεφυκίτιδα δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
  
  
• Νεογνική επιπεφυκίτιδα
  
  Η νεογνική επιπεφυκίτιδα είναι μια σοβαρή μορφή που προσβάλει τα βρέφη και προκαλείται από επικίνδυνα βακτήρια, τα οποία βρίσκονται στον κόλπο της μητέρας. Τα μάτια των νεογνών είναι ευαίσθητα στα βακτήρια αυτά, με αποτέλεσμα σε ορισμένες περιπτώσεις να προκαλείται μια σοβαρή μορφή επιπεφυκίτιδας, η οποία χρήζει άμεσης θεραπείας. Σε περίπτωση που δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, η νεογνική επιπεφυκίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη στα μάτια ή τύφλωση.
  Ως μέτρο πρόληψης της νεογνικής επιπεφυκίτιδας, λίγο μετά τη γέννηση, εφαρμόζεται στα μάτια των νεογνών μια ειδική αντιβιοτική αλοιφή.

Ποια είναι τα συμπτώματα της επιπεφυκίτιδας;

Τα συμπτώματα της επιπεφυκίτιδας μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την αιτία που την προκάλεσε, αλλά τα πιο συχνά συμπτώματα που εμφανίζονται είναι τα εξής:

• Αίσθηση πως κάτι υπάρχει μέσα στο μάτι, συχνά οι ασθενείς το περιγράφουν ως "κάτι με κόβει στο μάτι"
• Κόκκινα (ερυθρά - ροζ) μάτια
• Μάτια που καίνε
• Φαγούρα στα μάτια
• Πόνος στα μάτια
• Υγρά μάτια
• Πρησμένα βλέφαρα
• Θολή όραση
• Αυξημένη ευαισθησία στο φως
• Βλέννα, πύον ή παχύρευστες κίτρινες εκκρίσεις που συσσωρεύονται στο μάτι
• Μη φυσιολογική ποσότητα δακρύων
• Διογκωμένοι λεμφαδένες
• Πρήξιμο του επιπεφυκότα

Τρόποι αντιμετώπισης και θεραπείας της επιπεφυκίτιδας

Η θεραπεία της επιπεφυκίτιδας εξαρτάται από το είδος της.

Στην περίπτωση ιογενούς επιπεφυκίτιδας δεν υπάρχει κάποια ειδική θεραπεία, καθώς συνήθως οφείλεται σε ιούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, τους οποίους το σώμα καταπολεμά από μόνο του. Μέσα σε μερικές μέρες τα συμπτώματα της επιπεφυκίτιδας υποχωρούν μαζί με αυτά της ιογενούς λοίμωξης.

Η χρήση μιας κρύας κομπρέσας και η χρήση τεχνητών δακρύων μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Στην περίπτωση που τα συμπτώματα επιμένουν κατόπιν οφθαλμολογικής εκτίμησης, είναι πιθανή και η χρήση κορτιζονούχων σκευασμάτων.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, όπου η ιογενής επιπεφυκίτιδα προκαλείται από ιούς, όπως αυτός του απλού έρπητα ή του έρπητα ζωστήρα, μπορεί η λοίμωξη να είναι πιο σοβαρή και να χρειαστεί χρήση συγκεκριμένων αντιικών θεραπειών για τους ιούς αυτούς.

Στην περίπτωση βακτηριακής επιπεφυκίτιδας, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση αντιβιοτικών οφθαλμικών σταγόνων, μετά από συνταγογράφηση του οφθαλμίατρου, ανάλογα με το πόσο σοβαρά είναι τα συμπτώματα.

Για τις πιο επίμονες περιπτώσεις βακτηριακής επιπεφυκίτιδας ή επιπεφυκίτιδας που προκαλείται από γονόρροια και χλαμύδια, μπορεί να χρειαστεί η λήψη αντιβιοτικών από το στόμα.

Η θεραπεία της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας βασίζεται στη λήψη των κατάλληλων φαρμάκων για την αντιμετώπιση της αλλεργίας. Οι αντιισταμινικές ή αντιφλεγμονώδεις οφθαλμικές σταγόνες μπορούν επίσης να προσφέρουν ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Στην περίπτωση επιπεφυκίτιδας από ερεθισμό που έχει προκαλέσει κάποια χημική ή ξένη ουσία στο μάτι, συνιστάται το καλό ξέπλυμα του ματιού με άφθονο νερό. Εάν πρόκειται για κάποια επικίνδυνη ουσία που έχει προκαλέσει τον ερεθισμό και δεν παρουσιάζεται σταδιακή βελτίωση των συμπτωμάτων, συνιστάται η άμεση επικοινωνία με το γιατρό.

Τέλος, μπορείτε να απευθυνθείτε σε έναν οφθαλμίατρο προκειμένου να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση σοβαρότερων περιπτώσεων επιπεφυκίτιδας, που μπορεί να προκαλέσουν μόνιμες βλάβες στα μάτια, καθώς και να φροντίσει εσάς ή κάποιον δικό σας που αντιμετωπίζει ένα ή περισσότερα συμπτώματα της επιπεφυκίτιδας, όπως:

• Ερεθισμένα και κόκκινα μάτια
• Πρησμένα βλέφαρα
• Βλέννα, πύον ή παχύρευστες εκκρίσεις στο μάτι

Για πόσο χρονικό διάστημα παραμένει μεταδοτική η επιπεφυκίτιδα;

Η επιπεφυκίτιδα γενικά παραμένει μεταδοτική για όσο χρόνο το μάτι συνεχίζει να δακρύζει και να παράγει εκκρίσεις. Συγκεκριμένα, η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα μπορεί να διαρκέσει έως και 10 ημέρες ή λιγότερο εάν ληφθούν αντιβιοτικές οφθαλμικές σταγόνες. Η ιογενής επιπεφυκίτιδα μπορεί να διαρκέσει έως και 14 ημέρες και η θεραπεία για αυτή είναι συμπτωματολογική.

Έχει επιπλοκές στην υγεία η επιπεφυκίτιδα;

Συνήθως, η επιπεφυκίτιδα περνάει από μόνη της ή μετά τη λήψη ειδικής φαρμακευτικής αγωγής και δεν προκαλεί μόνιμα προβλήματα.

Ωστόσο, μερικές μορφές επιπεφυκίτιδας, όπως αυτές που προκαλούνται από τη γόνοροοια, τα χλαμύδια ή ορισμένα στελέχη αδενοϊού, μπορεί να γίνουν σοβαρές και απειλητικές για την όραση, επειδή μπορεί να τραυματίσουν τον κερατοειδή χιτώνα του ματιού.

Ο Ανέστης Ηλίας είναι Χειρουργός Οφθαλμίατρος με ιδιωτικό ιατρείο στο Νέο Ψυχικό. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Universita Degli Studi Di Padova και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στην Ιατρική Απεικόνιση στην Οφθαλμολογία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Μετά την ολοκλήρωση των προπτυχιακών σπουδών του, πρόσφερε εθελοντικά της