Μυκητίαση: Συμπτώματα, θεραπεία και πρόληψη

Σάεβα Σταυριάννα

Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος

17 Οκτ 2023

Η μυκητίαση είναι μια πάθηση που μπορεί να επηρεάσει τον καθένα, γι’ αυτό είναι σημαντικό όλοι να γνωρίζουν τα συμπτώματά της ώστε να γίνεται έγκαιρη διάγνωση και να προλαμβάνονται πιθανές, σοβαρές επιπλοκές για την υγεία.

Ορισμένες μυκητιασικές λοιμώξεις είναι ήπιες και δεν παρουσιάζουν σοβαρά συμπτώματα, όπως οι μυκητιασικές δερματικές παθήσεις, ενώ άλλες μπορεί να είναι σπανιότερες, αλλά θανατηφόρες, π.χ. η μυκητιασική μηνιγγίτιδα.

Στο άρθρο αυτό θα βρείτε όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε σχετικά με τις μυκητιάσεις, τι τις προκαλεί, πώς μεταδίδονται, πώς θεραπεύονται, ποια μέτρα προστασίας υπάρχουν για την αποφυγή τους και ποια τα είδη των μυκητιάσεων. 

Τι είναι η μυκητίαση;

Ο όρος "μυκητίαση" χρησιμοποιείται για την περιγραφή μιας πάθησης που προκαλείται από ένα μύκητα. Οι μύκητες είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί, οι οποίοι ζουν στον αέρα, στο έδαφος, στο νερό, αλλά και στο ανθρώπινο σώμα (στόμα, δέρμα και γαστρεντερικός σωλήνας). Οι περισσότεροι από αυτούς δεν είναι επιβλαβείς, αλλά σε μερικές περιπτώσεις γίνονται επικίνδυνοι όταν υπεραναπτυχθούν. 

Αρκετοί μύκητες αναπαράγονται με τη μορφή μικροσκοπικών σπορίων που κυκλοφορούν στον αέρα. Επομένως, αρκετές μυκητιάσεις ξεκινούν στους πνεύμονες λόγω εισπνοής αυτών των σπορίων ή στο δέρμα λόγω προσγείωσης τους σε αυτό.

Συνήθως, τα πιο κοινά είδη μυκητιάσεων, όπως αυτά που εμφανίζονται στο δέρμα, σε σημεία που συγκρατούν μεγαλύτερη υγρασία ή υπάρχει αυξημένη τριβή δεν είναι σοβαρά. Ενώ τα άτομα που έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, διαβήτη ή κακή κυκλοφορία του αίματος μπορεί να επηρεαστούν σε μεγαλύτερο βαθμό από ορισμένες μυκητιάσεις.

Πώς μεταδίδεται η μυκητίαση;

Οι μυκητιάσεις μπορούν να μεταδοθούν με διάφορους τρόπους, όπως:

• Μέσω άμεσης επαφής με ένα μολυσμένο άτομο ή ζώο
• Από τη λήψη αντιβιοτικών, τα οποία προκαλούν υπερανάπτυξη ορισμένων μυκήτων που υπάρχουν στο ανθρώπινο σώμα
• Μέσω μιας σχισμής ή τραυματισμού στο δέρμα
• Μέσω εισπνοής των σπορίων μυκήτων που βρίσκονται στο περιβάλλον
• Από δημόσιους χώρους όπου υπάρχει μεγάλη υγρασία, π.χ. αποδυτήρια

Ποια είναι τα είδη της μυκητίασης;

Επιφανειακές μυκητιάσεις

Οι επιφανειακές μυκητιάσεις είναι οι πιο κοινές και επηρεάζουν σημεία του σώματος όπως το δέρμα, τα νύχια, το στόμα, τον λαιμό, τον οισοφάγο και τον κόλπο. Μερικά παραδείγματα αυτών είναι τα εξής:

• Δερματοφύτωση ή "δακτυλίτιδα"
  Ονομάζεται έτσι διότι προκαλεί την εμφάνιση ενός δερματικού εξανθήματος σε σχήμα δαχτυλιδιού, που είναι συνήθως κόκκινο και προκαλεί κνησμό.
• Ονυχομυκητίαση
  Οι ονυχομυκητιάσεις είναι πολύ συχνές, καθώς επηρεάζουν έως και το 14% του γενικού πληθυσμού. Τα νύχια των ποδιών επηρεάζονται συχνότερα από τα νύχια των χεριών και βασικά συμπτώματα είναι ο αποχρωματισμός και η αυξημένη ευθραυστότητα των νυχιών. 
• Καντιντίαση
  Η καντιντίαση είναι ένα είδος μυκητίασης που προκαλείται από τους ζυμομύκητες του γένους Candida. Οι μύκητες αυτοί ζουν φυσικά στο δέρμα και άλλα μέρη του ανθρώπινου σώματος, όπως ο κόλπος, το στόμα, ο λαιμός και το έντερο. Ωστόσο, όταν συμβαίνουν αλλαγές σε αυτά τα περιβάλλοντα, μπορεί να παρατηρηθεί υπερανάπτυξη αυτών των μυκήτων και να εμφανιστεί μυκητιακή λοίμωξη. Υπάρχουν διάφορα είδη καντιντίασης ανάλογα με το που αυτή εμφανίζεται, όπως για παράδειγμα δερματική καντιντίαση, στοματοφαρυγγική καντιντίαση και κολπική καντιντίαση.

Υποδόριες μυκητιάσεις

Οι υποδόριες μυκητιάσεις είναι αυτές που αναπτύσσονται κάτω από την επιφάνεια του δέρματος, όταν ένα μύκητας εισχωρεί μέσω ενός ανοίγματος στο δέρμα (π.χ. πληγή). Σε χώρες με τροπικό ή υποτροπικό κλίμα, οι υποδόριες μυκητιάσεις είναι πιο συχνές. Μερικά παραδείγματα είναι τα εξής:

• Σποροτρίχωση, προκαλείται από μύκητες του γένους Sporothrix, που ζουν στο έδαφος και ουσίες που λαμβάνονται από φυτά. Μεταδίδεται στους ανθρώπους από την επαφή με τα σπόρια των μυκήτων που κυκλοφορούν στο περιβάλλον. Υπάρχουν 3 είδη σποροτρίχωσης, η δερματική, η πνευμονική και η διάχυτη.
• Βλαστομυκητίαση, προκαλείται από διάφορα είδη μυκήτων και προκαλεί χρόνιες δερματικές λοιμώξεις, χωρίς να επηρεάζει συνήθως άλλα μέρη του σώματος.

Διεισδυτικές μυκητιάσεις

Οι διεισδυτικές μυκητιάσεις εμφανίζονται σε άλλα όργανα του σώματος, πέρα από το δέρμα, όπως ο εγκέφαλος, οι πνεύμονες, το αίμα, κλπ. Ορισμένες από αυτές επηρεάζουν μόνο άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. 

Μερικά παραδείγματα διεισδυτικών μυκητιάσεων είναι τα εξής:

• Ιστοπλάσμωση. Επηρεάζει τους πνεύμονες, τον εγκέφαλο και άλλα μέρη του σώματος
• Κοκκιδιοειδομυκητίαση. Επηρεάζει τους πνεύμονες
• Βλαστομυκητίαση. Επηρεάζει συνήθως τα οστά, τους πνεύμονες και το δέρμα
• Ασπεργίλλωση. Επηρεάζει συνήθως τους πνεύμονες
• Διηθητική καντιντίαση. Μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη στην καρδιά, στο αίμα, στα μάτια, στον εγκέφαλο, στα οστά, κ.λ.π.
• Βλεννομυκητίαση. Επηρεάζει τον εγκέφαλο, τους πνεύμονες, τα ιγμόρεια, τα έντερα, το δέρμα, κ.λ.π.
• Κρυπτόκοκκωση. Συνήθως επηρεάζει τους πνεύμονες, αλλά μπορεί να επηρεάσει και τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό

Ποια είναι τα συμπτώματα της μυκητίασης;

Τα συμπτώματα μιας μυκητίασης εξαρτώνται από το είδος της και το σημείο του σώματος στο οποίο εμφανίζεται, όπως δέρμα, νύχια, κόλπος, πνεύμονες, εγκέφαλος, έντερα. Τα συμπτώματα κυμαίνονται επίσης από ήπια έως και σοβαρά. 

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα των επιφανειακών ή υποδόριων μυκητιάσεων είναι τα εξής:

• Φαγούρα, πόνος ή εξανθήματα
• Αποχρωματισμένα και εύθραυστα νύχια
• Λευκές κηλίδες στη στοματική κοιλότητα
• Πόνος κατά την κατάποση

Οι μυκητιάσεις που επηρεάζουν τους πνεύμονες μπορεί να έχουν τα εξής συμπτώματα:

• Βήχας 
• Κόπωση
• Πυρετός
• Συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά του άσθματος
• Πόνοι στους μύες και στις αρθρώσεις
• Πονοκέφαλος
• Νυχτερινές εφιδρώσεις

Σε άλλα μέρη του σώματος, οι μυκητιάσεις μπορεί να προκαλέσουν επίσης:

• Ευαισθησία στο φως
• Πόνο στον αυχένα
• Θολή όραση
• Δακρύρροια
• Ναυτία και έμετο
• Κοιλιακό άλγος
• Ρινική συμφόρηση
• Πόνο στο πρόσωπο

Πώς μπορεί να προληφθεί η μυκητίαση;

Η καλή προσωπική υγιεινή είναι ο καλύτερος τρόπος προστασίας από τους μύκητες που κυκλοφορούν στο περιβάλλον και προκαλούν λοιμώξεις.

Συγκεκριμένα, μερικές συμβουλές για την πρόληψη των μυκητιάσεων είναι οι εξής:

• Αποφυγή ξυπόλυτου περπατήματος, ειδικά σε υγρές περιοχές
  
• Συχνή αλλαγή καλτσών
  
• Αποφυγή συσσώρευσης υπερβολικής υγρασίας στο σώμα λόγω εφίδρωσης
  
• Καλή στοματική υγιεινή
  
• Καθάρισμα των φακών επαφής σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης
  
• Διατήρηση κοντών και καθαρών νυχιών
• Αποφυγή κοινής χρήσης προσωπικών αντικειμένων ή αθλητικού εξοπλισμού
• Συνετή χρήση αντιβιοτικών για όσο χρονικό διάστημα έχει συστήσει ο γιατρός, καθώς η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί να προκαλέσει υπερανάπτυξη μυκήτων στο σώμα
• Χρήση προστατευτικής μάσκας σε περιβάλλοντα που είναι γνωστό πως μπορεί να υπάρχουν μύκητες
• Προτίμηση βαμβακερών εσωρούχων και συχνή αλλαγή αυτών

Ποια είναι η θεραπεία της μυκητίασης;

Η θεραπεία μιας μυκητίασης εξαρτάται από το είδος της και από το σημείο του σώματος στο οποίο εντοπίζεται.

Οι περισσότερες μυκητιάσεις θεραπεύονται μέσω της λήψης αντιμυκητιασικών φαρμάκων, που σκοτώνουν τους μύκητες. Ωστόσο, μερικές από αυτές μπορεί να χρειάζονται μια βραχυπρόθεσμη θεραπεία, ενώ άλλες μπορεί να απαιτούν πιο μακροπρόθεσμες θεραπείες, ενός έτους ή περισσότερο. 

Μερικά είδη αντιμυκητιασικών φαρμάκων, που μπορεί να συνταγογραφήσει ένας δερματολόγος για την αντιμετώπιση μιας μυκητίασης είναι τα εξής:

• Τοπικές αλοιφές
• Φάρμακα σε μορφής ταμπλέτας για λήψη δια του στόματος
• Ενδοφλέβια φαρμακευτική αγωγή
• Στοματικό διάλυμα ή παστίλιες
• Οφθαλμικές σταγόνες
• Σαμπουάν

Τέλος, επειδή οι μυκητιάσεις μπορεί να είναι αρκετά ανθεκτικές στη θεραπεία και αρκετά δυσάρεστες, εξαιτίας των συμπτωμάτων τους, άτομα που έχουν λάβει θεραπευτική αγωγή για μια μυκητίαση, αλλά δεν παρατηρούν βελτιώσεις στα συμπτώματά τους μπορούν να ζητήσουν βοήθεια από ειδικό δερματολόγο για την έγκαιρη καταπολέμησή τους.

Η Σάεβα Σταυριάννα είναι Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος με ιδιωτικό ιατρείο στον Εύοσμο και είναι εξειδικευθείς στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κρήτης. Ακόμα, είναι εξειδικευμένη στην αισθητική δερματολογία, την παιδοδερματολογία, την αφροδισιολογία και την κλινική, επεμβατική και κλασική δερματολογία. Επίσης, είναι μέλος της Ελληνικής Δερματοχειρ