Πόνος στο στήθος: Τι πρέπει να κάνετε;

Βραχάτης Δημήτριος

Καρδιολόγος

23 Απρ 2023

Ο πόνος στο στήθος, που επηρεάζει περίπου το 20% με 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, είναι αποτέλεσμα σοβαρών ή λιγότερο σοβαρών καταστάσεων υγείας. Μπορεί να υποδηλώνει προβλήματα με την καρδιά, τους πνεύμονες, τον οισοφάγο (καούρα), τα πλευρά, τους μυς (μυϊκή καταπόνηση), τα νεύρα ή άλλες καταστάσεις υγείας, όπως η κρίση πανικού και ο καρκίνος του πνεύμονα. Ανάλογα με την αιτία του, ο πόνος στο στήθος είναι άλλοτε ήπιος και άλλοτε καυστικός, ακτινοβολώντας στη γνάθο, την πλάτη και τα χέρια (πόνος στο στήθος, νεύροπονοι στο στήθος, κάψιμο στο θώρακα, πόνος κάτω από το στήθος αριστερά, ψύξη στο στήθος κ.α.). Ο πόνος στο στήθος δεν είναι ποτέ φυσιολογικός και ως εκ τούτου πρέπει πάντα να αξιολογείται από έναν γιατρό. 

Τι προκαλεί τον πόνο στο στήθος;

Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο πόνος στο στήθος είναι άμεσα συνδεδεμένος με την καρδιακή προσβολή. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές άλλες καταστάσεις που έχουν ως σύμπτωμά τους τον πόνο στο στήθος.

1. Καρδιαγγειακά προβλήματα

Τα κυριότερα καρδιακά προβλήματα που προκαλούν πόνο στο στήθος είναι τα ακόλουθα: 

• Καρδιακή προσβολή: Η καρδιακή προσβολή (οξύ στεφανιαίο σύνδρομο), που είναι αποτέλεσμα παροδικής ή σταθερής απόφραξης μίας στεφανιαίας αρτηρίας, προκαλεί πόνο στο στήθος που ακτινοβολεί στη γνάθο, την πλάτη, τον ώμο και τα χέρια, ο οποίος τείνει να μην υποχωρεί.
• Στεφανιαία νόσος: Η χρόνια στεφανιαία νόσος, που είναι αποτέλεσμα στένωσης μίας στεφανιαίας αρτηρίας, προκαλεί πόνο και σφίξιμο στο στήθος ο οποίος συνήθως εμφανίζεται κατά την σωματική άσκηση και υποχωρεί με την ανάπαυση. 
• Μυοκαρδίτιδα: Η μυοκαρδίτιδα (φλεγμονή στον καρδιακό μυ), προκαλεί πόνο στο στήθος μαζί με κόπωση, πυρετό, ταχυκαρδία και δύσπνοια.
• Περικαρδίτιδα: Η περικαρδίτιδα (φλεγμονή στο περίβλημα της καρδιάς), προκαλεί οξύ πόνο στο στήθος, ο οποίος χειροτερεύει στην βαθιά εισπνοή και τείνει να ανακουφιστεί όταν σκύβουμε προς τα εμπρός.

2. Πεπτικά προβλήματα

• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ): Η επιστροφή των περιεχομένων του στομάχου προς τον οισοφάγο, ονομάζεται γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και προκαλεί κάψιμο στο στήθος και τον λαιμό.
• Πεπτικά έλκη: Τα πεπτικά έλκη προκαλούν κάψιμο στο στήθος, ακριβώς κάτω από το στέρνο.
• Οισοφαγική υπερευαισθησία: Η οισοφαγική υπερευαισθησία (ευαισθησία του οισοφάγου στο οξύ) προκαλεί πόνο κάτω από το στέρνο. 
• Μυϊκοί σπασμοί οισοφάγου: Οι ασυντόνιστες συσπάσεις των μυών που κανονικά σπρώχνουν την τροφή στον οισοφάγο, προκαλούν έντονο πόνο στο στέρνο και δυσκολία στην κατάποση. 
• Διάτρηση οισοφάγου: Η διάτρηση στον οισοφάγο προκαλεί ξαφνικό και έντονο πόνο στο στήθος.
• Πέτρες στη χολή: Οι πέτρες στη χολή προκαλούν πόνο στη δεξιά πλευρά του στήθους, που τείνει να διαρκεί αρκετές ώρες. 
• Διαφραγματοκήλη: Η διαφραγματοκήλη προκαλεί πόνο στο στήθος, καούρα και δυσκολία στην κατάποση.
• Παγκρεατίτιδα: Η παγκρεατίτιδα (φλεγμονή στο πάγκρεας) προκαλεί έντονο πόνο στο πάνω μέρος της κοιλιάς που ακτινοβολεί στο στήθος, ναυτία και έμετο.

3. Πνευμονικά προβλήματα

• Πνευμονική εμβολή: Η πνευμονική εμβολή (θρόμβος αίματος στους πνεύμονες) προκαλεί οξύ πόνο, δύσπνοια και ταχυκαρδία.
• Πλευρίτιδα: Η πλευρίτιδα (φλεγμονή στη μεμβράνη που περιβάλλει τους πνεύμονες) προκαλεί πόνο στο στήθος που χειροτερεύει με τον βήχα και τη βαθιά αναπνοή. 
• Πνευμονία: Η πνευμονία (φλεγμονή των πνευμόνων συνήθως λοιμώδους αιτιολογίας) μπορεί προκαλεί πόνο στο στήθος που συνοδεύεται από συμπτώματα όπως πυρετός με ή χωρίς ρίγος, δύσπνοια και βήχας.
• Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ): Η ΧΑΠ χαρακτηρίζεται από δύσπνοια, ενώ ενίοτε μπορεί να εμφανιστεί πόνος στο στήθος. 
• Πνευμοθώρακας: Ο πνευμοθώρακας προκαλεί οξύ πόνο στο στήθος, που ακτινοβολεί στον αυχένα και στον ώμο. Συνυπάρχει δύσπνοια, άλλοτε άλλου βαθμού.
• Άσθμα: Το άσθμα προκαλεί στένωση των αεραγωγών, που οδηγεί σε πόνο στο στήθος, συριγμό και βήχα.

4. Άλλες αιτίες πόνου στο στήθος

• Κάταγμα πλευρού
• Έρπης ζωστήρας
• Κρίση πανικού και άγχος
• Διάστρεμμα θωρακικού μυός
• Καρκίνος του πνεύμονα
• Μυοσκελετικά προβλήματα

Τι να κάνετε εάν νιώθετε πόνο στο στήθος;

Ο πόνος στο στήθος δεν πρέπει να αγνοείται σε καμία περίπτωση, ακόμη και αν η αιτία που τον προκαλεί δεν είναι σοβαρή. Αν ο πόνος είναι νέος ή ξαφνικός και διαρκεί περισσότερο από 5-15 λεπτά, καλέστε τον καρδιολόγο σας και ζητήστε ιατρική βοήθεια. Αν έρχεται και φεύγει, επισκεφτείτε τον γιατρό σας το συντομότερο δυνατό για διάγνωση της αιτίας και θεραπεία. 

Ο πόνος στο στήθος αντιμετωπίζεται ανάλογα με την αιτία που τον προκαλεί. Σε περίπτωση καρδιακής προσβολής για παράδειγμα, χρειάζεται άμεση ιατρική παρέμβαση, χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής ή επέμβαση για την αποκατάσταση της ροής του αίματος προς την καρδιά.

Αν ο πόνος στο στήθος δεν σχετίζεται με την καρδιά, ο γιατρός προτείνει θεραπευτικές επιλογές που είναι ανάλογες της σοβαρότητας της αιτίας του, όπως αλλαγές στον τρόπο ζωής (διακοπή καπνίσματος, άσκηση, υγιεινή διατροφή), ή φαρμακευτική αγωγή.

Χαρακτηριστικά και περιγραφή θωρακικού άλγους

Το πώς βιώνει ο κάθε άνθρωπος τον πόνο στο στήθος, εξαρτάται από την αιτία του. Ο έντονος πόνος που ακτινοβολεί στην πλάτη για παράδειγμα, και στους ώμους, αποτελεί ένδειξη καρδιακού προβλήματος. Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση προκαλεί άλλου είδους πόνο, που μοιάζει με κάψιμο και συνοδεύεται από μια όξινη γεύση στο στόμα και δυσκολία στην κατάποση. Ωστόσο, πολλές φορές είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τους πόνους.

Συγκεκριμένα, ο πόνος στο στήθος που σχετίζεται με καρδιακά προβλήματα:

• Μοιάζει με κάψιμο ή σφίξιμο στο στήθος
• Είναι οξύς και εξαπλώνεται στην πλάτη, τη γνάθο, τον αυχένα, τους ώμους και τα χέρια
• Διαρκεί περισσότερο από 5-15 λεπτά και επιδεινώνεται με την άσκηση
• Φεύγει και επανέρχεται με διαφορετική ένταση
• Συνοδεύεται από δυσκολία στην αναπνοή, ναυτία, έμετο, εφίδρωση, ζάλη και ταχυκαρδία

Αν ο πόνος στο στήθος συνοδεύεται από τα ακόλουθα συμπτώματα, τότε είναι λιγότερο πιθανό να σχετίζεται με καρδιακά προβλήματα: 

• Ξινή γεύση στο στόμα
• Πόνος που μεταβάλλεται με μυϊκές κινήσεις
• Δυσκολία στην κατάποση
• Πόνος που διαρκεί πολλές ώρες και δε μεταβάλλεται με τη σωματική άσκηση

Πόνος στο στήθος και καρδιά

Παρόλο που υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν πόνο στο στήθος όπως είδαμε παραπάνω, τα καρδιακά προβλήματα κατέχουν την πιο ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις αιτίες. Πιο κάτω αναφέρονται αναλυτικά όλες οι καρδιακές καταστάσεις που κατά βάση προκαλούν πόνο στο στήθος. 

• Καρδιακή προσβολή (έμφραγμα): Η καρδιακή προσβολή προκαλείται από παροδική ή σταθερή απόφραξη μίας στεφανιαίας αρτηρίας, η οποία τροφοδοτεί τον καρδιακό μυ με οξυγονωμένο αίμα. Ο πόνος στο στήθος που αποτελεί σύμπτωμα καρδιακής προσβολής, τυπικά ακτινοβολεί στην πλάτη, τη γνάθο, τον ώμο και το αριστερό άνω άκρο και διαρκεί περισσότερο από 10-15 λεπτά. 
• Στεφανιαία νόσος: Στεφανιαία νόσος ονομάζεται η στένωση (το «μπλοκάρισμα») των στεφανιαίων αρτηριών αγγείων που τροφοδοτούν την καρδιά με οξυγονωμένο αίμα. Η στεφανιαία νόσος προκαλεί πόνο και σφίξιμο στο στήθος που επιδεινώνεται με την άσκηση.  
• Μυοκαρδίτιδα: Η φλεγμονή στον καρδιακό μυ ονομάζεται μυοκαρδίτιδα. Τα συμπτώματα της μυοκαρδίτιδας περιλαμβάνουν πόνο στο στήθος, πυρετό, δύσπνοια, κόπωση και ταχυκαρδία.
• Αορτικό ανεύρυσμα: Όταν το αίμα ασκεί αυξημένη πίεση σε ένα αδύναμο σημείο του τοιχώματος της αορτής, είναι δυνατόν να αυξηθούν οι διαστάσεις της αορτής – μία κατάσταση που καλείται διάταση ή ανεύρυσμα. Αν το ανεύρυσμα σπάσει ή διαχωριστεί, ο ασθενής βιώνει έντονο πόνο στο στήθος και την κοιλιά. Η ρήξη ή ο διαχωρισμός αορτικού ανευρύσματος είναι πολύ επικίνδυνη κατάσταση και χρήζει άμεσης θεραπείας. 
• Περικαρδίτιδα: Περικαρδίτιδα ονομάζεται η φλεγμονή στο σάκο που περιβάλλει την καρδιά, η οποία προκαλεί οξύ πόνο στο στήθος που ακτινοβολεί στον αριστερό ώμο και στο αριστερό χέρι. 

Διάγνωση για πόνο στο στήθος

Παρόλο που ο πόνος στο στήθος δεν αποδίδεται πάντα σε έμφραγμα ή στεφανιαία νόσο, εν τούτοις είναι το πρώτο πράγμα για το οποίο κάνουν έλεγχο οι γιατροί, επειδή είναι η πιο άμεσα απειλητική για τη ζωή αιτία του πόνου.

Οι πρώτες εξετάσεις στις οποίες μπορεί να υποβληθούν οι ασθενείς με πόνο στο στήθος είναι: 

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ): Ένα γρήγορο τεστ που αξιολογεί την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς. 
• Εξέταση αίματος: Για αναζήτηση πρωτεϊνών στο αίμα που υποδηλώνουν καρδιακό πρόβλημα.
• Υπερηχοκαρδιογράφημα (Τρίπλεξ): είναι η απεικόνιση της καρδιάς με τη χρήση υπερήχων για την αξιολόγηση της κινητικότητας των τοιχωμάτων, της λειτουργίας των βαλβίδων και της κατάστασης του περικαρδίου.
• Ακτινογραφία θώρακος: Για έλεγχο των πνευμόνων, του μεγέθους και του σχήματος της καρδιάς. 
• Αξονική τομογραφία (CT): Για εντοπισμό θρόμβων αίματος στους πνεύμονες και για έλεγχο της ακεραιότητας της αορτικής ανατομίας. 

Με βάση τα αποτελέσματα των πιο πάνω εξετάσεων, πραγματοποιούνται, αν κριθεί απαραίτητο, περαιτέρω εξετάσεις, όπως: 

• Τεστ κοπώσεως (σε τάπητα με παρακολούθηση ΗΚΓ) ή Stress-Echo ή Σπινθηρογράφημα Μυοκαρδίου
• Στεφανιαία αγγειογραφία (στεφανιογραφία)

Πότε να επισκεφθείτε γιατρό;

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας εάν έχετε:

• Ξαφνικό ή νέο πόνο στο στήθος που δεν υποχωρεί και ακτινοβολεί στη γνάθο, στην ωμοπλάτη και το αριστερό χέρι
• Βήχα με αίμα
• Προβλήματα κατάποσης
• Εφίδρωση
• Ρίγος
• Αυξημένους ή μειωμένους καρδιακούς παλμούς
• Δύσπνοια
• Ναυτία και ζάλη
• Πυρετό
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν στο μυαλό τους άρρηκτα συνδεδεμένο τον πόνο στο στήθος με το έμφραγμα, ωστόσο, υπάρχουν όπως είδαμε και πολλές άλλες, λιγότερο σοβαρές αιτίες. Αν βιώσετε πόνο στο στήθος, ο οποίος ακτινοβολεί στο χέρι και τον ώμο, επισκεφτείτε άμεσα τον γιατρό σας, για να προλάβετε οποιαδήποτε δυσάρεστη έκβαση, που μπορεί να απειλήσει τη ζωή σας.

Ο Βραχάτης Δημήτριος είναι ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ και Ακαδημαϊκός Υπότροφος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Εισήχθη 3ος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας. Εκπόνησε την Διδακτορική του Διατριβή στην Α’ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Ι