Πνευμονική εμβολή: Τι είναι, διάγνωση και θεραπεία

Σύρος Περικλής MSc

Καρδιολόγος, Αρρυθμιολόγος

09 Ιουλ 2023

Η πνευμονική εμβολή είναι μια σοβαρή ιατρική κατάσταση που συμβαίνει όταν ένας θρόμβος αίματος ταξιδεύει στους πνεύμονες, παρεμποδίζοντας τη ροή του αίματος και ενδεχομένως προκαλώντας βλάβη στους πνεύμονες ή σε άλλα όργανα. Είναι ένας τύπος φλεβικής θρομβοεμβολής (VTE) και μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή, εάν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί αμέσως. Η πνευμονική εμβολή συχνά προκύπτει από εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT), μια κατάσταση κατά την οποία σχηματίζονται θρόμβοι αίματος στις εν τω βάθει φλέβες των ποδιών, της πυέλου ή των χεριών.

Αν και η πνευμονική εμβολή μπορεί να επηρεάσει άτομα όλων των ηλικιών, είναι πιο συχνή σε ηλικιωμένους και σε άτομα με παράγοντες κινδύνου, όπως ιστορικό θρόμβων αίματος, καρκίνο, εγκυμοσύνη ή πρόσφατη χειρουργική επέμβαση. Η έγκαιρη αναγνώριση και η κατάλληλη θεραπεία είναι απαραίτητες για την πρόληψη επιπλοκών και τη βελτίωση των αποτελεσμάτων σε άτομα με πνευμονική εμβολή.

Τι είναι η πνευμονική εμβολή;

Η πνευμονική εμβολή είναι μια ξαφνική απόφραξη στις πνευμονικές αρτηρίες, τα αιμοφόρα αγγεία που στέλνουν αίμα στους πνεύμονές σας. Συνήθως συμβαίνει όταν ένας θρόμβος αίματος στις εν τω βάθει φλέβες του ποδιού σας αποσπάται και ταξιδεύει στους πνεύμονές σας. Ένας θρόμβος αίματος που ταξιδεύει σε άλλο μέρος του σώματός σας ονομάζεται έμβολο. Όταν ένα έμβολο αποφράζει ένα αιμοφόρο αγγείο ονομάζεται εμβολή. Όταν ένα πνευμονικό έμβολο εμποδίζει τη ροή του αίματος προς τους πνεύμονές σας, ονομάζεται πνευμονική εμβολή.

Ποια είναι τα αίτια της πνευμονικής εμβολής;

Η πνευμονική εμβολή είναι ένα επείγον ιατρικό περιστατικό που προκύπτει όταν μια μάζα υλικού, συνήθως ένας θρόμβος αίματος, φράζει μια αρτηρία στους πνεύμονες, εμποδίζοντας τη ροή του αίματος. Οι θρόμβοι αίματος συνήθως προέρχονται από την εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT). Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν πολλαπλοί θρόμβοι. Ως αποτέλεσμα, τα προσβεβλημένα τμήματα των πνευμόνων στερούνται αίματος, προκαλώντας πνευμονικό έμφραγμα, το οποίο μειώνει την παροχή οξυγόνου στο υπόλοιπο σώμα, επιδεινώνοντας τις δυσκολίες στην αναπνοή.
Περιστασιακά, οι αποφράξεις στα αιμοφόρα αγγεία προκαλούνται από ουσίες διαφορετικές των θρόμβων αίματος, όπως:

• Λίπος από το εσωτερικό ενός σπασμένου μακρού οστού
• Μέρος όγκου
• Φυσαλίδες αέρα (φυσαλίδες στον πνεύμονα)

Ποια είναι τα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής;

Τα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής μπορεί να ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, ανάλογα με το πόσο μεγάλο τμήμα του πνεύμονά σας εμπλέκεται (θρόμβος στον πνεύμονα), το μέγεθος των θρόμβων και αν έχετε υποκείμενη πνευμονική ή καρδιακή νόσο. Τα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Δύσπνοια
  Αυτό το σύμπτωμα εμφανίζεται συνήθως ξαφνικά. Η δυσκολία στην αναπνοή συμβαίνει ακόμη και όταν ξεκουράζεστε και επιδεινώνεται με τη σωματική δραστηριότητα.
• Πόνος στο στήθος
  Μπορεί να αισθάνεστε ότι παθαίνετε καρδιακή προσβολή. Ο πόνος είναι συχνά οξύς και γίνεται αισθητός όταν αναπνέετε βαθιά. Ο πόνος μπορεί να σας εμποδίσει να πάρετε μια βαθιά ανάσα. Μπορεί επίσης να τον αισθάνεστε όταν βήχετε ή σκύβετε.
• Λιποθυμία
  Μπορεί να λιποθυμήσετε εάν ο καρδιακός ρυθμός ή η αρτηριακή σας πίεση πέσει ξαφνικά. Αυτό ονομάζεται συγκοπή.

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν με την πνευμονική εμβολή περιλαμβάνουν:

• Βήχα που μπορεί να περιλαμβάνει βλέννα με αίμα ή κηλίδες αίματος
• Γρήγορο ή ακανόνιστο καρδιακό παλμό
• Ζαλάδα 
• Υπερβολική εφίδρωση
• Πυρετό
• Πόνο ή πρήξιμο στα πόδια ή και τα δύο, συνήθως στο πίσω, κάτω μέρους του ποδιού
• Κολλώδες ή αποχρωματισμένο δέρμα, που ονομάζεται κυάνωση

Πώς γίνεται η διάγνωση της πνευμονικής εμβολής;

Πνευμονική εμβολή εξετάσεις

Η διάγνωση της πνευμονικής εμβολής μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς τα συμπτώματά της μπορεί να είναι παρόμοια με εκείνα άλλων αναπνευστικών και καρδιαγγειακών παθήσεων. Αν ένας καρδιολόγος υποπτεύεται πνευμονική εμβολή, μπορεί να συστήσει διάφορες εξετάσεις για την επιβεβαίωση της διάγνωσης, όπως:

• Απεικονιστικές εξετάσεις: Οι απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η αξονική τομογραφία πνευμονικής αγγειογραφίας (CTPA), η σάρωση αερισμού - διάχυσης (V/Q) ή το υπερηχογράφημα Doppler των ποδιών, μπορούν να βοηθήσουν στην απεικόνιση θρόμβων αίματος στους πνεύμονες ή στις εν τω βάθει φλέβες.
• Εξετάσεις αίματος: Οι εξετάσεις αίματος, όπως η εξέταση D-dimer ή οι αναλύσεις παραγόντων πήξης, μπορούν να ανιχνεύσουν ανωμαλίες που υποδηλώνουν την παρουσία θρόμβων αίματος.
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ): Ένα ΗΚΓ μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση μη φυσιολογικών καρδιακών ρυθμών ή ενδείξεων επιβάρυνσης της καρδιάς λόγω μειωμένων επιπέδων οξυγόνου.
• Τεστ πνευμονικής λειτουργίας: Οι εξετάσεις πνευμονικής λειτουργίας μπορούν να αξιολογήσουν τη λειτουργία των πνευμόνων και να ανιχνεύσουν τυχόν ανωμαλίες που προκαλούνται από μειωμένη ροή αίματος στους πνεύμονες.
• Κλινική αξιολόγηση: Ένας επαγγελματίας υγείας θα αξιολογήσει το ιατρικό ιστορικό και τη φυσική εξέταση του ασθενούς για να διαπιστώσει εάν υπάρχουν σημεία ή συμπτώματα πνευμονικής εμβολής.

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της πνευμονικής εμβολής είναι ζωτικής σημασίας για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου επιπλοκών και τη βελτίωση των αποτελεσμάτων.

Ποιες είναι οι θεραπείες της πνευμονικής εμβολής;

Πνευμονική εμβολή αντιμετώπιση

Η κύρια θεραπεία για την πνευμονική εμβολή είναι τα αντιπηκτικά. Πρόκειται για ένα φάρμακο που προκαλεί χημικές αλλαγές στο αίμα σας για να σταματήσει να πήζει εύκολα. Αυτό το φάρμακο θα σταματήσει τον θρόμβο από το να μεγαλώνει ενώ το σώμα σας τον απορροφά αργά. Μειώνει επίσης τον κίνδυνο ανάπτυξης περαιτέρω θρόμβων.

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι αντιπηκτικών, οπότε θα πρέπει να τους συζητήσετε με τον καρδιολόγο σας για να βεβαιωθείτε ότι παίρνετε το καταλληλότερο για εσάς.

Tα αντιπηκτικά περιλαμβάνουν:

• Βαρφαρίνη
• Ριβαροξαμπάνη
• Δαβιγατράνη 
• Απιξαμπάνη
• Εδοξαμπάνη
• Ηπαρίνη

Χειρουργικές και άλλες διαδικασίες μπορεί να περιλαμβάνονται στη θεραπεία, όπως:

• Αφαίρεση θρόμβων: Εάν έχετε έναν μεγάλο, απειλητικό για τη ζωή σας θρόμβο στον πνεύμονά σας, ο χειρουργός μπορεί να τον αφαιρέσει χρησιμοποιώντας έναν λεπτό, εύκαμπτο καθετήρα που περνάει μέσα από τα αιμοφόρα αγγεία σας.
• Φίλτρο κάτω κοίλης φλέβας: Ένας καθετήρας μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την τοποθέτηση ενός φίλτρου στην κύρια φλέβα του σώματος, την κάτω κοίλη φλέβα, που οδηγεί από τα πόδια σας στη δεξιά πλευρά της καρδιάς σας. Το φίλτρο μπορεί να βοηθήσει στο να μην περάσουν θρόμβοι στους πνεύμονές σας. Αυτή η διαδικασία χρησιμοποιείται συνήθως μόνο σε άτομα που δεν μπορούν να λάβουν αντιπηκτικά φάρμακα ή σε άτομα που εμφανίζουν θρόμβους αίματος ακόμη και με τη χρήση αντιπηκτικών. Ορισμένα φίλτρα μπορούν να αφαιρεθούν όταν δεν χρειάζονται πλέον.

Ποια είναι η πρόληψη της πνευμονικής εμβολής;

Η πνευμονική εμβολή συμβαίνει συχνά όταν μέρος του θρόμβου αίματος απομακρύνεται από το πόδι σας και ταξιδεύει μέχρι τους πνεύμονές σας, προκαλώντας απόφραξη. Υπάρχουν μέτρα που μπορείτε να λάβετε για να μειώσετε τον κίνδυνο πνευμονικής εμβολής. Εάν νοσηλεύεστε στο νοσοκομείο για κάποια άλλη πάθηση, η ιατρική σας ομάδα θα πρέπει να λάβει μέτρα για την πρόληψη της φλεβοθρόμβωσης. Μια εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση μπορεί περιστασιακά να αναπτυχθεί σε ταξίδια που διαρκούν περισσότερο από 6 ώρες. Η πνευμονική εμβολή μπορεί να προληφθεί με τη λήψη μέτρων για τη μείωση των παραγόντων κινδύνου που μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη θρόμβων αίματος.

Ακολουθούν ορισμένοι τρόποι πρόληψης:

• Φάρμακα: Τα αντιπηκτικά φάρμακα μπορούν να συνταγογραφηθούν από τον γιατρό για να μειωθεί ο κίνδυνος θρόμβων αίματος.
• Αντιθρομβωτικές κάλτσες: Αυτές οι κάλτσες έχουν σχεδιαστεί για να βοηθούν στην πρόληψη του σχηματισμού θρόμβων αίματος στα πόδια βελτιώνοντας τη ροή του αίματος.
• Άσκηση: Η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ροής του αίματος και στην πρόληψη του σχηματισμού θρόμβων. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό εάν πρέπει να κάθεστε ή να στέκεστε όρθιοι για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
• Διαχείριση του βάρους: Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος.
• Ενυδάτωση: Η διατήρηση καλής ενυδάτωσης μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της πήξης και της θρόμβωσης του αίματος.
• Αποφυγή του καπνίσματος και της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ: Τόσο το κάπνισμα όσο και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο θρόμβων αίματος.
• Να κάνετε διαλείμματα κατά τη διάρκεια μεγάλων περιόδων καθιστής ή όρθιας εργασίας: Εάν πρέπει να κάθεστε ή να στέκεστε όρθιοι για μεγάλα χρονικά διαστήματα, κάντε διαλείμματα για να κινείστε και να τεντώνετε τα πόδια σας.

Είναι σημαντικό να μιλήσετε με έναν γιατρό για τυχόν ανησυχίες ή παράγοντες κινδύνου για πνευμονική εμβολή, καθώς μπορεί να σας παρέχει εξατομικευμένες συστάσεις για πρόληψη.

Συμπερασματικά, η πνευμονική εμβολή είναι μια σοβαρή κατάσταση που μπορεί να απειλήσει τη ζωή του ανθρώπου, εάν δεν διαγνωστεί και δεν αντιμετωπιστεί αμέσως. Συμβαίνει όταν ένας θρόμβος αίματος σχηματίζεται στις εν τω βάθει φλέβες των ποδιών ή της πυέλου και ταξιδεύει στους πνεύμονες, προκαλώντας απόφραξη των αιμοφόρων αγγείων. Τα συνήθη συμπτώματά περιλαμβάνουν δύσπνοια, πόνο στο στήθος και βήχα με αίμα. Παράγοντες κινδύνου για πνευμονική εμβολή αποτελούν η ακινησία, η χειρουργική επέμβαση, ο καρκίνος και η εγκυμοσύνη. Μέτρα πρόληψης αποτελούν η τακτική άσκηση, η διαχείριση του σωματικού βάρους, η καλή ενυδάτωση και η αποφυγή του καπνίσματος και της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ. Εάν υποψιάζεστε ότι εσείς ή κάποιος γνωστός σας μπορεί να έχει πνευμονική εμβολή, αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει αντιπηκτικά φάρμακα για την πρόληψη περαιτέρω θρόμβωσης, θεραπεία με οξυγόνο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του θρόμβου. Με την κατάλληλη πρόληψη και θεραπεία, πολλοί άνθρωποι με πνευμονική εμβολή είναι σε θέση να αναρρώσουν και να συνεχίσουν τις κανονικές τους δραστηριότητες.

Ο Σύρος Περικλής είναι Στρατιωτικός ιατρός, Ειδικός Καρδιολόγος και Επεμβατικός Αρρυθμιολόγος με ιδιωτικό ιατρείο στο Κολωνάκι. Είναι πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων. Ειδικεύτηκε στην Καρδιολογία στο Καρδιολογικό Τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών Ιπποκρ