Κότσι στο πόδι: Όσα θέλετε να μάθετε για το κότσι στο πόδι

Μαρκόπουλος Χρήστος

Ορθοπαιδικός - Ορθοπαιδικός Χειρουργός

04 Μαϊ 2023

Κότσι ή βλαισός μεγάλος δάκτυλος στην επιστημονική ορολογία, ονομάζεται το οστέινο εξόγκωμα που αναπτύσσεται στην άρθρωση του μεγάλου δακτύλου και την ταυτόχρονη μετατόπιση του με φορά προς το μικρό δάκτυλο. 

Το κότσι είναι επώδυνο και για την ανάπτυξή του συνήθως ευθύνονται τα στενά παπούτσια, η παρατεταμένη ορθοστασία, η φυσική ανατομία του ποδιού ή κάποια ιατρική πάθηση, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που προκαλεί το κότσι, χρησιμοποιούνται ειδικά μαξιλαράκια και προτείνεται η χρήση πιο άνετων παπουτσιών. Το κότσι δεν θεραπεύεται. Για να απαλλαγεί ο ασθενής οριστικά από το κότσι, χρειάζεται χειρουργική επέμβαση.

Τι είναι το κότσι στο πόδι;

Το κότσι στο πόδι είναι ένα εξόγκωμα στο πόδι που σχηματίζεται στο εξωτερικό μέρος του μεγάλου δακτύλου του ποδιού. Πρόκειται στην πραγματικότητα για παραμόρφωση του δακτύλου, που προκαλείται τις περισσότερες φορές από χρόνια πίεση στην άρθρωση.

Το κότσι, που αναπτύσσεται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, προκαλεί πόνο, κυρίως όταν χρησιμοποιούνται στενά παπούτσια που πιέζουν την περιοχή. Την ίδια ώρα, αρχίζουν να πονάνε και τα άλλα δάκτυλα, δεχόμενα πίεση από την κλίση που αποκτά το μεγάλο δάκτυλο προς αυτά.

Οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στο να εμφανίσουν κότσι στο πόδι, συγκριτικά με τους άνδρες. Όμως, μεγάλο ποσοστό των ατόμων που ταλαιπωρούνται από κότσι στο πόδι, έχουν οικογενειακό ιστορικό, πράγμα που δείχνει ότι ευθύνονται και γενετικοί παράγοντες για την εμφάνισή του.

Τι προκαλεί το κότσι στο πόδι;

Υπάρχουν πολλές εικασίες σχετικά με το τι είναι αυτό που προκαλεί κότσι στο πόδι, αλλά η ακριβής αιτία του, παραμένει ακόμη άγνωστη. Οι παράγοντες ωστόσο, που θεωρούνται οι κύριοι αίτιοι, είναι οι ακόλουθοι:

• Κληρονομικά ανατομικά και δομικά προβλήματα ποδιού
• Τρόπος περπατήματος και άσκηση πίεσης στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού
• Παρατεταμένη ορθοστασία
• Εκ γενετής παραμορφώσεις ποδιού
• Κακή εφαρμογή παπουτσιών (στενά παπούτσια)
• Ψηλά τακούνια, που πιέζουν τα δάκτυλα στο μπροστινό μέρος του παπουτσιού
• Αρθρίτιδα (αρθρίτιδα στο κότσι), κυρίως φλεγμονώδης αρθρίτιδα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η οστεοαρθρίτιδα 

Ποια τα συμπτώματα που προκαλούνται από το κότσι ποδιού;

Πέραν από το εξόγκωμα που φαίνεται με το μάτι στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού, το κότσι προκαλεί και άλλα ενοχλητικά συμπτώματα, όπως:

• Πόνος (πόνος στο κότσι, συνεχής πόνος ή πόνος που έρχεται και φεύγει)
• Αδυναμία κίνησης του μεγάλου δακτύλου
• Ευαισθησία στο δέρμα πάνω από το κότσι
• Οίδημα στο μεγάλο δάκτυλο
• Ερυθρότητα στο μεγάλο δάκτυλο
• Δυσκολία στο περπάτημα
• Φλεγμονή στο μεγάλο δάκτυλο (φλεγμονή στο κότσι)
• Μούδιασμα στο μεγάλο δάκτυλο
• Ερεθισμός στο σημείο όπου το πρώτο δάκτυλο τρίβεται με το δεύτερο

Σημειώνεται ότι τα περισσότερα από τα πιο πάνω συμπτώματα παρουσιάζουν περιόδους εξάρσεων και υφέσεων.

Πώς γίνεται η διάγνωση για το κότσι ποδιού;

Το κότσι στο πόδι έχει χαρακτηριστική εμφάνιση, οπότε ο ορθοπαιδικός είναι συνήθως σε θέση να κάνει διάγνωση μέσω φυσικής εξέτασης και με βάση τα συμπτώματα του ασθενούς. Ωστόσο, σχεδόν πάντα πραγματοποιεί και μια ακτινογραφία, η οποία του δίνει μια πιο πλήρη εικόνα για τα οστά και τις γωνίες της παραμόρφωσης.

Συγκεκριμένα, με την ακτινογραφία ο γιατρός μπορεί:

• Να ελέγξει την γωνίωση των δακτύλων του ποδιού και να διαπιστώσει τη ζημιά που υπάρχει
• Να διαπιστώσει εάν το κότσι του ποδιού είναι αποτέλεσμα αρθρίτιδας
• Να προσδιορίσει τη σοβαρότητα της κατάστασης και να βρει τους κατάλληλους τρόπους για την διόρθωση του προβλήματος

Ποια είναι η αντιμετώπιση για το κότσι ποδιού; Πώς φεύγει το κότσι στο πόδι;

Το κότσι στο πόδι δεν έχει οριστική θεραπεία. Αντίθετα, οι υπάρχουσες θεραπείες επικεντρώνονται στην ανακούφιση των δυσάρεστων συμπτωμάτων που προκαλεί. Μερικές από τις θεραπευτικές επιλογές για το κότσι στο πόδι, είναι οι ακόλουθες:

Κότσι στο πόδι φυσική αντιμετώπιση

• Ειδικά μαξιλαράκια για το κότσι: Τα μαξιλαράκια για το κότσι, δεν χρειάζονται ιατρική συνταγή και είναι ειδικά κατασκευασμένα ώστε να μαλακώνουν την περιοχή και να μειώνουν τον πόνο.
• Ένθετα παπουτσιών: Τα ένθετα παπουτσιών (ορθωτικά πέλματα) βελτιώνουν τα προβλήματα ευθυγράμμισης των δακτύλων.
• Αλλαγές υποδημάτων: Η αλλαγή των στενών υποδημάτων και η αντικατάστασή τους με πιο φαρδιά, μειώνει την πίεση που ασκείται στα δάκτυλα των ποδιών.
• Παγοκύστες: Οι παγοκύστες μειώνουν τον πόνο και το οίδημα στην περιοχή του μεγάλου δακτύλου.

Κότσι στο πόδι αντιμετώπιση

• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ): Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, είτε σε μορφή χαπιών, είτε σε μορφή τοπικής κρέμας, μειώνουν τον πόνο και το πρήξιμο στο κότσι.
• Ενέσεις στεροειδών: Οι ενέσεις στεροειδών μειώνουν τον πόνο και το πρήξιμο, αλλά μπορούν να προκαλέσουν και προβλήματα αν επαναλαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ίδια άρθρωση.
• Φυσικοθεραπεία: Το μασάζ και η φυσικοθεραπεία μειώνουν τον πόνο και τη φλεγμονή.
• Χειρουργική επέμβαση: Σε περίπτωση που οι μη χειρουργικές θεραπείες δεν καταφέρουν να μειώσουν τα συμπτώματα που προκαλεί το κότσι στο πόδι, τότε οι στρεφόμαστε προς τη χειρουργική επέμβαση. Με τη χειρουργική επέμβαση αφαιρείται το κότσι, ευθυγραμμίζεται ξανά το μεγάλο δάκτυλο  και ταυτόχρονα διορθώνονται οι παραμορφώσεις που έχουν πιθανόν δημιουργηθεί στα υπόλοιπα δάκτυλα με πιο συχνή την σφυροδακτυλία (κάλος). Συζητήστε με τον γιατρό σας για το τι πρέπει να περιμένετε μετά τη χειρουργική επέμβαση.

Ανάρρωση και αποκατάσταση

Τα ράμματα μετά την χειρουργική επέμβαση αφαιρούνται περίπου σε διάστημα δύο εβδομάδων. Για την πλήρη αποκατάσταση, χρειάζονται περίπου έξι έως οχτώ εβδομάδες. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ειδικά υποδήματα αποφόρτισης.   Επιπρόσθετα, ο ασθενής:

• Δεν πρέπει να ρίχνει όλο το βάρος του σώματός του στο μέρος του ποδιού που υποβλήθηκε σε επέμβαση.
• Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως χρησιμοποιεί πατερίτσες ή περιπατητή, για διευκόλυνση της μετακίνησής του.

Μετά το πέρας των έξι με οχτώ εβδομάδων, η λειτουργία του ποδιού θα αρχίσει να ανακτάται αισθητά. Για την αποκατάσταση της δύναμης και της κίνησης του ποδιού κάποιες φορές χρειάζεται φυσικοθεραπεία. Τρεις μήνες περίπου μετά την χειρουργική επέμβαση, ο ασθενής ανακτά τη λειτουργία του ποδιού του και μπορεί να συνεχίσει κανονικά τις δραστηριότητές του. Ωστόσο, το οίδημα εξακολουθεί να υπάρχει για περίπου έξι με εννέα μήνες μετά την επέμβαση.

Απορίες που μπορεί να προκύψουν για το κότσι στο πόδι

Το κότσι μπορεί να προκαλέσει πόνο στα πόδια και στα γόνατα;

Το κότσι προκαλεί πόνο και φλεγμονή στην άρθρωση του μεγάλου δακτύλου και επηρεάζει τον γύρω ιστό και τους μυς. Την ίδια ώρα, εξαιτίας του πόνου που προκαλείται από το κότσι, οι ασθενείς τείνουν να ρίχνουν το βάρος τους σε άλλα μέρη του ποδιού με αποτέλεσμα να καταπονούνται και άλλα σημεία του κάτω άκρου, όπως τα γόνατα. Αυτή η καταπόνηση προκαλεί πόνο στα σημεία που δέχονται το μεγαλύτερο βάρος.

Το περπάτημα μπορεί να επιδεινώσει το κότσι του ποδιού;

Η παρατεταμένη ορθοστασία επιδεινώνει το κότσι του ποδιού. Το ίδιο αποτέλεσμα έχει και το περπάτημα και το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων κυρίως όταν φοράμε ακατάλληλα υποδήματα.

Το κότσι είναι μια μορφή αρθρίτιδας;

Παρόλο που το κότσι προκαλεί παρόμοια συμπτώματα με την αρθρίτιδα, εν τούτοις δεν είναι κάποια μορφή αρθρίτιδας. Ωστόσο, η ύπαρξη φλεγμονώδους αρθρίτιδας, αυξάνει τον κίνδυνο να αναπτυχθεί κότσι στο πόδι.

Πώς θα μειώσετε τον κίνδυνο να εμφανίσετε κότσι στο πόδι;

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο να εμφανίσουν κότσι στο πόδι τους, όπως:

• Καθημερινή ξεκούραση των ποδιών
• Σωστό μέγεθος παπουτσιών, με σωστή εφαρμογή στο πόδι
• Αποφυγή ψηλοτάκουνων παπουτσιών σε καθημερινή βάση
• Παρακολούθηση τυχόν αλλαγών στα πόδια
• Διατάσεις και ασκήσεις για ενδυνάμωση των ποδιών

Το περπάτημα χωρίς παπούτσια μπορεί να βελτιώσει το κότσι του ποδιού;

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το περπάτημα χωρίς παπούτσια είναι πολύ ευεργετικό όταν πρωτοεμφανίζεται ένα κότσι στο πόδι, διότι τα δάκτυλα των ποδιών ενδυναμώνονται και ευθυγραμμίζονται φυσικά, μακριά από την πίεση που ασκείται σε αυτά από τα παπούτσια.

Πότε πρέπει να επισκεφτείτε έναν γιατρό αν έχετε κότσι στο πόδι;

Για το κότσι στο πόδι απαιτείται θεραπεία, αλλά επιβάλλεται επίσκεψη στον γιατρό όταν:

• Ο πόνος είναι συνεχής
• Το εξόγκωμα στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού είναι μεγάλο
• Η κίνηση στο μεγάλο δάκτυλο είναι πολύ περιορισμένη
• Υπάρχει δυσκολία στην εύρεση παπουτσιών λόγω έντονου πόνου

Πόσο επώδυνη είναι η χειρουργική επέμβαση για το κότσι στο πόδι;

Το κάθε άτομο είναι διαφορετικό και κατά συνέπεια διαφορετικός είναι και ο τρόπος που αντιλαμβάνεται τον πόνο που βιώνει μετά τη χειρουργική επέμβαση. Σε γενικές γραμμές, οι περισσότεροι ασθενείς νιώθουν πόνο που αντιμετωπίζεται με παυσίπονα για 2-3 ημέρες μετά τη χειρουργική επέμβαση, αλλά αν ακολουθούνται σωστά οι οδηγίες του χειρουργού, ο πόνος και το πρήξιμο ελαχιστοποιούνται σημαντικά.

Τι θα συμβεί αν το κότσι στο πόδι αφεθεί χωρίς θεραπεία;

Αν το κότσι στο πόδι αφεθεί χωρίς θεραπεία, ειδικά αν υπάρχει σημαντική βλάβη στην μεγάλη άρθρωση του ποδιού, υπάρχει κίνδυνος φθοράς του χόνδρου της άρθρωσης, χρόνιου πόνου και αρθρίτιδας.

Το κότσι στο πόδι είναι μια πολύ κοινή κατάσταση που επηρεάζει ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Παρόλο που οι μη χειρουργικές παρεμβάσεις μπορούν να μειώσουν τον πόνο και τη δυσφορία, θεωρείται σημαντική η επίσκεψη στον γιατρό, ο οποίος θα σας προτείνει επιπρόσθετες θεραπευτικές επιλογές που θα αποτρέψουν ενδεχόμενη επιδείνωση της κατάστασης και τελικά την ανάγκη για χειρουργική επέμβαση.

Ο Μαρκόπουλος Χρήστος είναι Ορθοπαιδικός Χειρουργός - Αθλητίατρος με ιδιωτικό ιατρείο στο Μαρούσι. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου του Ανατολικού Πιεμόντε στο Τορίνο και ειδικεύτηκε στην Ορθοπαιδική Χειρουργική στην Α' Πανεπιστημιακή Ορθοπαιδική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Νοσοκομείο "Αττικόν". Κατά τη διάρκεια της ε