Ισχιαλγία: Αιτίες, συμπτώματα και θεραπεία
Με τον όρο ισχιαλγία αναφερόμαστε στον πόνο του ποδιού, ο οποίος οφείλεται σε πίεση ή ερεθισμό κατά μήκος του ισχιακού νεύρου ανεξάρτητα από το είδος του αιτίου που το προκάλεσε. Η ισχιαλγία αποτελεί συχνό σύμπτωμα και επηρεάζει το 10% έως 40% του πληθυσμού. Συχνή αιτία της ισχιαλγίας αποτελεί η δισκοκήλη, η στένωση του σπονδυλικού σωλήνα και οι μυϊκές συσπάσεις. Εμφανίζεται συχνά σε άτομα ηλικίας 30 έως 60 ετών. Οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι επίσης πιθανό να αναπτύξουν ισχιαλγία λόγω επιπλέον πίεσης που δέχεται το ισχιακό νεύρο. Ο πόνος της ισχιαλγίας μπορεί να είναι οξύς, όμως τις περισσότερες φορές υποχωρεί με θεραπεία εντός ολίγων εβδομάδων. Σε κάποιες περιπτώσεις, βέβαια, απαιτείται χειρουργική επέμβαση για τη διόρθωση της βλάβης που προκαλεί τον πόνο.
Τι είναι η ισχιαλγία;
Η ισχιαλγία είναι μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από πόνο που αντανακλάται κατά μήκος της διαδρομής του ισχιακού νεύρου, το οποίο είναι το μεγαλύτερο νεύρο στο ανθρώπινο σώμα, πορεύεται βαθιά στο γλουτό και κατεβαίνει προς τα κάτω, στο πίσω μέρος του μηρού, του γόνατος, στην οπίσθια επιφάνεια της κνήμης μέχρι και το πέλμα του ποδιού. Ο πόνος που σχετίζεται με την ισχιαλγία συνήθως επηρεάζει μόνο τη μία πλευρά του σώματος και μπορεί να κυμαίνεται από ήπιος έως σοβαρός.
Ποια τα συμπτώματα της ισχιαλγίας;
Συνήθως, ο πόνος ακολουθεί τη διαδρομή του ισχιακού νεύρου και είναι πιο έντονος στη μία πλευρά του σώματος. Ο βαθμός του πόνου μπορεί να ποικίλλει από έναν ήπιο πόνο που προκαλεί μικρή δυσφορία, έως έναν οξύ ή πολύ έντονο πόνο ο οποίος σε ορισμένες περιπτώσεις καθιστά αδύνατη την κίνηση. Οι αισθήσεις μυρμηγκιάσματος, μουδιάσματος και καύσου μπορούν επίσης να συμβαίνουν στη διαδρομή του νεύρου, εμφανίζεται στα πόδια, τις γάμπες και τα πέλματα και μπορεί να επηρεάσει την κινητικότητα του προσβεβλημένου ποδιού.
Τα συμπτώματα εξαρτώνται από τη θέση του σώματος, μπορεί να χειροτερεύουν σε συγκεκριμένες θέσεις, όπως π.χ. όταν ο ασθενής κάθεται ή όταν στέκεται ή όταν σκύβει προς τα εμπρός ή όταν ξαπλώνει σε συγκεκριμένες θέσεις.
Η ηλικία, το βάρος, το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, το επάγγελμα, ο τύπος εργασίας που εκτελείται, το ιατρικό ιστορικό και η γενετική προδιάθεση μπορούν επίσης να επηρεάσουν τον βαθμό σοβαρότητας των ισχιαλγικών συμπτωμάτων.
Σε σοβαρές περιπτώσεις, η ισχιαλγία μπορεί να καθιστά το άτομο ανίκανο να κινηθεί και μπορεί να απαιτήσει ιατρική παρέμβαση. Είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε έναν ειδικό για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση της ισχιαλγίας.
Ποια τα αίτια της ισχιαλγίας;
Υπάρχουν διάφορες αιτίες ισχιαλγίας, όπως:
- Κήλη ή διόγκωση δίσκου
Η πιο κοινή αιτία ισχιαλγίας είναι η κήλη ή η διόγκωση του δίσκου στην σπονδυλική στήλη. Οι δίσκοι δρουν σαν "μαξιλάρια" μεταξύ των σπονδύλων της σπονδυλικής σας στήλης. Αυτοί οι δίσκοι γίνονται πιο αδύναμοι όσο μεγαλώνετε και είναι πιο ευάλωτοι σε τραυματισμούς. Ο δίσκος μπορεί να πιέσει το νεύρο και να προκαλέσει πόνο. Περίπου 1 στους 50 ανθρώπους θα πάθουν κήλη δίσκου σε κάποιο σημείο της ζωής τους. Έως και το ένα τέταρτο από αυτούς θα έχουν συμπτώματα που διαρκούν περισσότερο από 6 εβδομάδες. - Σπονδυλική στένωση
Πρόκειται για στένωση του σπονδυλικού σωλήνα – κεντρική ή πλάγια - που μπορεί να ασκήσει πίεση στις νευρικές ρίζες. Η σπονδυλική στένωση είναι πιο συχνή σε ενήλικες άνω των 60 ετών. - Εκφυλιστική νόσος των δίσκων
Καθώς γερνάμε, οι δίσκοι στη σπονδυλική μας στήλη μπορεί να χάσουν το "προστατευτικό μαξιλάρι" τους και να γίνουν λιγότερο ευέλικτοι, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ισχιαλγία. - Σύνδρομο του απιοειδούς (piriformis syndrome)
Ο απιοειδής είναι ένας μικρός μυς στους γλουτούς. Συνδέει το κάτω άκρο της σπονδυλικής στήλης με το ανώτερο μηριαίο οστό και εκτείνεται ακριβώς πάνω από το ισχιακό νεύρο. Όταν σφίγγεται ή έχει σπασμούς, μπορεί να συμπιέσει το ισχιακό νεύρο και να προκαλέσει πόνο. Είναι πιο συχνό στις γυναίκες. - Σπονδυλολίσθηση
Πρόκειται για μια κατάσταση κατά την οποία ένας σπόνδυλος ολισθαίνει προς τα εμπρός πάνω στον σπόνδυλο που βρίσκεται από κάτω. Αυτό μπορεί επίσης να ασκήσει πίεση στις νευρικές ρίζες και να προκαλέσει ισχιαλγία. - Τραύμα
Οι τραυματισμοί στην πλάτη ή στους γοφούς μπορεί να βλάψουν το ισχιακό νεύρο και να προκαλέσουν ισχιαλγία. - Όγκοι
Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι όγκοι μπορεί να συμπιέσουν το ισχιακό νεύρο και να προκαλέσουν πόνο. - Λοιμώξεις
Έρπης ζωστήρας στη κατανομή του ισχιακού νεύρου ή σπονδυλοδισκίτιδα.
Στη διαφορική διάγνωση της πάθησης κάθε ασθενούς, θα πρέπει να εξεταστεί ενδελεχώς και η κατ' ισχίο άρθρωση για πιθανά αίτια πόνου, όπως η οστεοαρθρίτιδα του ισχίου, η θυλακίτιδα του μείζονος τροχαντήρα και η κοτυλομηριαία πρόσκρουση.
Παράγοντες επιβάρυνσης ισχιαλγίας
Ο πόνος της ισχιαλγίας μπορεί να επιδεινωθεί από ορισμένους παράγοντες, όπως:
- Παρατεταμένο κάθισμα: Το καθισιό για μεγάλες χρονικές περιόδους μπορεί να αυξήσει την πίεση στο ισχιακό νεύρο και να επιδεινώσει τον πόνο.
- Όρθια στάση ή περπάτημα για μεγάλα χρονικά διαστήματα: Παρόμοια με το κάθισμα, η ορθοστασία ή το περπάτημα για παρατεταμένες περιόδους μπορεί επίσης να ασκήσει πίεση στο νεύρο και να επιδεινώσει τον πόνο (ισχιαλγία και περπάτημα).
- Κάμψη ή στροφή: Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνουν κάμψη ή στροφή στη μέση μπορεί να συμπιέσουν το ισχιακό νεύρο και να οδηγήσουν σε αυξημένο πόνο.
- Ανύψωση βαρέων αντικειμένων: Η ανύψωση βαρέων αντικειμένων μπορεί να καταπονήσει τους μύες της πλάτης και να ασκήσει πίεση στο ισχιακό νεύρο, προκαλώντας πόνο.
- Κακή στάση του σώματος: Η κακή στάση του σώματος, όπως η σκυφτή ή καμπουριασμένη στάση, μπορεί να ασκήσει πρόσθετη πίεση στους μύες της πλάτης και να επιδεινώσει την ισχιαλγία.
- Το υπερβολικό βάρος: Το επιπλέον βάρος μπορεί να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στο κάτω μέρος της πλάτης και να επιδεινώσει τα συμπτώματα της ισχιαλγίας.
- Το άγχος: Το άγχος μπορεί να προκαλέσει μυϊκή ένταση και σφίξιμο, που μπορεί να επιδεινώσει τον πόνο στην ισχιαλγία (ισχιαλγία και άγχος).
- Κρύος καιρός: Οι κρύες θερμοκρασίες μπορεί να προκαλέσουν σύσπαση των μυών, η οποία μπορεί να επιδεινώσει τον πόνο στην ισχιαλγία.
- Σακχαρώδης διαβήτης: Ο σακχαρώδης διαβήτης σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα για ισχιαλγία
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η εμπειρία του καθενός με την ισχιαλγία μπορεί να είναι διαφορετική και αυτό που μπορεί να επιδεινώσει τον πόνο ενός ατόμου μπορεί να μην επηρεάσει τον πόνο κάποιου άλλου. Ωστόσο, αν έχετε ισχιαλγία, είναι σημαντικό να δίνετε προσοχή στις δραστηριότητες ή στους παράγοντες που επιδεινώνουν τα συμπτώματά σας και να προσπαθείτε να τα αποφεύγετε όσο το δυνατόν περισσότερο.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ισχιαλγίας;
Κατά τη διάρκεια της φυσικής εξέτασης, ο ορθοπαιδικός μπορεί να ελέγξει τη βάδιση, τη στάση του σώματος, την αισθητικότητα, τη μυϊκή δύναμη και τα αντανακλαστικά. Για παράδειγμα, μπορεί να σας ζητηθεί να περπατήσετε στα δάχτυλα των ποδιών ή στις φτέρνες σας, να σηκωθείτε από οκλαδόν και να σηκώσετε τα πόδια σας ένα-ένα, ενώ είστε ξαπλωμένοι ανάσκελα. Ο πόνος από ισχιαλγία συνήθως επιδεινώνεται, ενώ κάνετε αυτές τις κινήσεις.
Τα άτομα με έντονο πόνο ή πόνο που δεν βελτιώνεται μέσα σε λίγες εβδομάδες μπορεί να χρειαστούν απεικονιστικές εξετάσεις:
- Ακτινογραφία σπονδυλικής στήλης και λεκάνης ισχίων, για να διαπιστωθεί αν υπάρχει σπονδυλολίσθηση, εκφυλιστικές αλλοιώσεις ή άλλη παθολογία στην περιοχή της οσφυϊκής μοίρας και του ισχίου
- Μαγνητική Τομογραφία, χρησιμοποιείται για να διαπιστωθεί εάν υπάρχει πιεστική παθολογία στην περιοχή κατανομής του ισχιακού νεύρου, π.χ. κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου
- Αξονική τομογραφία, σε περιπτώσεις αδυναμίας διενέργειας μαγνητικής τομογραφίας ή σε υποψία κατάγματος
- Ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ), χρησιμοποιείται για να ελεγχθεί αν υπάρχει βλάβη στη λειτουργία των νεύρων
- Σπινθηρογράφημα Οστών, χρησιμοποιείται για τη διαπίστωση του μεγέθους, της ακριβούς θέσης και τη μορφή παθολογικών καταστάσεων των οστών. Εντοπίζονται αλλοιώσεις που σχετίζονται με σκελετικές παθήσεις μεταβολικού ή γενικότερου συστηματικού χαρακτήρα, φλεγμονές, κακώσεις ή νεοεξεργασίες
- Μέτρηση Οστικής Μάζας, χρησιμοποιείται για την ειδική αξιολόγηση των αλλαγών στην οστική πυκνότητα των οστών (οστεοπόρωση)
Ποια είναι η αντιμετώπιση της ισχιαλγίας;
Όταν λάβετε τη διάγνωση της ισχιαλγίας, ο γιατρός σας πιθανόν να σας δώσει συμβουλές για την αντιμετώπιση του πόνου σας. Θα πρέπει να συνεχίσετε τις καθημερινές σας δραστηριότητες κάνοντας κάποιες τροποποιήσεις που θα συζητήσετε με το γιατρό σας. Το να ξαπλώνετε στο κρεβάτι ή να αποφεύγετε τη δραστηριότητα μπορεί να επιδεινώσει την κατάστασή σας. Ορισμένες συνήθως προτεινόμενες θεραπείες στο σπίτι είναι οι ακόλουθες:
- Κρύα και ζεστά επιθέματα ανάλογα με την περίπτωση (το κρύο βοηθάει όταν υπάρχει φλεγμονή, το ζεστό με την υποχώρηση της για υπεραιμάτωση της περιοχής και γρηγορότερη ίαση)
- Διατάσεις (ασκήσεις έκτασης και κινησιοθεραπεία, ώστε να μειωθεί η φλεγμονή και ο πόνος)
- Φαρμακευτική αγωγή χωρίς συνταγή
- Τακτική άσκηση
- Φυσικοθεραπεία (για ενίσχυση των μυών και αποφόρτιση του πάσχοντος νεύρου, κατόπιν κλινικής εξέτασης και αξιολόγησης από το γιατρό σας)
- Συνταγογραφούμενα φάρμακα δηλαδή αντιφλεγμονώδη, μυοχαλαρωτικά και παυσίπονα φάρμακα (π.χ. Παρακεταμόλη, ιβουπροφαίνη ή ισχυρότερα κατόπιν οδηγιών του γιατρού σας)
- Επίδραση στεροειδών φαρμάκων
- Χειρουργική επέμβαση, όταν ο πόνος και τα νευρολογικά συμπτώματα δεν έχουν υποχωρήσει μετά από 4 έως 6 εβδομάδες, ή επί αποτυχίας της συντηρητικής αντιμετώπισης. Ανάλογα με το αίτιο της πάθησης, ο γιατρός σας θα σας προτείνει την κατάλληλη χειρουργική τεχνική. Αν η αιτία είναι η δισκοκήλη συνήθως προτείνεται μικρο ενδοσκοπική δισκεκτομή. Αν η αιτία είναι η οσφυϊκή στένωση της σπονδυλικής στήλης, τότε συνήθως προτείνεται μικρο ενδοσκοπική αποσυμπίεση (πεταλεκτομή ή ημιπεταλεκτομή). Περίπου το 90% των ασθενών ανακουφίζονται άμεσα από αυτό το είδος της χειρουργικής επέμβασης. Κάθε κλινική περίπτωση έχει τις ιδιαιτερότητες της και οι χειρουργικές τεχνικές καθορίζονται ανάλογα με την κλινική εικόνα του ασθενούς και κατόπιν όλων των απαραίτητων απεικονιστικών εξετάσεων.
Απορίες που μπορεί να προκύψουν για την ισχιαλγία
Πόσο διαρκεί η ισχιαλγία;
Το χρονικό διάστημα που διαρκεί η ισχιαλγία μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την υποκείμενη αιτία και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να νιώσουν ανακούφιση μέσα σε λίγες εβδομάδες, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν συμπτώματα που διαρκούν για αρκετούς μήνες.
Μπορεί να προληφθεί η ισχιαλγία;
Υπάρχουν ορισμένα μέτρα που μπορούν να ληφθούν για την πρόληψη της ισχιαλγίας, όπως η διατήρηση καλής στάσης του σώματος, η τακτική άσκηση, η αποφυγή παρατεταμένης καθιστής ή όρθιας θέσης και η χρήση κατάλληλων τεχνικών ανύψωσης για την πρόληψη της καταπόνησης της πλάτης.
Πότε πρέπει να επισκεφθώ γιατρό για ισχιαλγία;
Συνιστάται να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια εάν αισθάνεστε επίμονο ή έντονο πόνο στη περιοχή του ισχίου ή στη περιοχή κατανομής του ισχιακού νεύρου (γλουτοί, οπίσθια επιφάνεια μηρού, κνήμης πέλματα) ή εάν έχετε αδυναμία ή μούδιασμα στα πόδια σας. Επιπλέον, εάν παρουσιάσετε απώλεια του ελέγχου του εντέρου ή της ουροδόχου κύστης, αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια, καθώς αυτό μπορεί να υποδηλώνει επείγουσα ιατρική κατάσταση. Η παρατεταμένη για πολλούς μήνες ισχιαλγία μπορεί να προκαλέσει μόνιμες αλλοιώσεις στο νεύρο και να είναι δυσκολότερο να αντιμετωπιστεί. Από τη στιγμή που θα κριθεί ότι το πρόβλημα θα χρειαστεί να λυθεί χειρουργικά, όσο πιο σύντομα γίνει η επέμβαση, τόσο καλύτερο θα είναι το αποτέλεσμα.
- https://www.spine-health.com/blog/10-quick-facts-about-sciatica
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sciatica/symptoms-causes/syc-20377435