Γρίπη και Εποχική Γρίπη: Συμπτώματα, Πρόληψη και Θεραπεία
Η γρίπη είναι μια μεταδοτική ασθένεια του αναπνευστικού συστήματος που προκαλείται από ιούς γρίπης, οι οποίοι προσβάλλουν τη μύτη, τον λαιμό και μερικές φορές τους πνεύμονες. Μπορεί να προκαλέσει ήπια έως σοβαρή νόσο και πιο σπάνια μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Τα συμπτώματα που προκαλεί η γρίπη, όπως ο πυρετός, ο πονοκέφαλος, ο βήχας, η ρινική συμφόρηση και η καταρροή, βελτιώνονται συνήθως μόνα τους στους περισσότερους υγιείς ανθρώπους, αλλά σε περιπτώσεις ατόμων υψηλού κινδύνου υπάρχει αυξημένος κίνδυνος επιπλοκών και θανάτου. Τα άτομα υψηλού κινδύνου, όπως οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με ορισμένες χρόνιες παθήσεις, πρέπει να ζητούν άμεσα ιατρική βοήθεια σε περίπτωση γρίπης.
Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της γρίπης είναι να λάβετε το ετήσιο αντιγριπικό εμβόλιο, ειδικά οι ευπαθείς ομάδες, όπως ηλικιωμένοι, μικρά παιδιά και ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα.
Επιδημιολογικά εκτιμάται ότι 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως μολύνονται από την εποχική γρίπη κάθε χρόνο. Από αυτούς, περίπου 4 εκατομμύρια άνθρωποι παρουσιάζουν σοβαρό κρούσμα γρίπης κάθε χρόνο. Οι θάνατοι από γρίπη σε παγκόσμιο επίπεδο ανέρχονται σε 290.000 – 650.000 κάθε χρόνο.
Τι είναι η γρίπη;
Οι ιοί της γρίπης προκαλούν μια ασθένεια που ονομάζεται γρίπη, η οποία προκαλεί συμπτώματα όπως ο πυρετός, ο πονόλαιμος, οι πόνοι στο σώμα και άλλα αναπνευστικά συμπτώματα. Πρόκειται για μια μεταδοτική αναπνευστική ασθένεια που είναι πιο κοινή τον χειμώνα. Οι βασικότεροι τύποι της είναι η γρίπη τύπου Α και η γρίπη τύπου Β.
Τα άτομα άνω των 65 ετών, τα μικρά παιδιά και τα άτομα με ορισμένες χρόνιες παθήσεις όπως το άσθμα, ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο επιπλοκών.
Οι υγιείς άνθρωποι τείνουν να αναρρώνουν χωρίς ιατρική περίθαλψη, ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις υγιών ανθρώπων που επηρεάζονται τόσο σοβαρά που οδηγούνται σε θάνατο. Ο εμβολιασμός και τα μέτρα πρόληψης, είναι πολύ σημαντικά κυρίως για τα άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών.
Ποια τα αίτια της γρίπης;
Η γρίπη είναι αποτέλεσμα λοίμωξης από τους ιούς της γρίπης τύπου Α, τύπου Β και, πιο σπάνια, τύπου Γ. Επιδημίες (μεγάλες εστίες και σοβαρή ασθένεια) προκαλούνται μόνο από τη γρίπη τύπου Α και τύπου Β, σχεδόν κατά κανόνα τους χειμερινούς μήνες. Η γρίπη τύπου Γ, μπορεί να μολύνει τους ανθρώπους καθόλη τη διάρκεια του έτους, ωστόσο, τα ποσοστά της είναι χαμηλά και τα συμπτώματα που προκαλεί είναι ήπια και μοιάζουν με αυτά του κρυολογήματος.
Η γρίπη είναι πολύ μεταδοτική ιογενής λοίμωξη, η οποία μπορεί να εξαπλωθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του φτερνίσματος ή του βήχα. Τον χειμώνα, όπου και τα κρούσματα της γρίπης είναι περισσότερα, ένας άρρωστος άνθρωπος με γρίπη που βήχει ή φτερνίζεται, εκτοξεύει από το στόμα και τη μύτη του σταγονίδια, τα οποία περιέχουν τον ιό. Τα εν λόγω σταγονίδια παραμένουν στον αέρα για κάποιο χρονικό διάστημα και μπορούν είτε να εισπνευστούν από άλλο άτομο και να το μολύνουν, είτε να προσγειωθούν σε κάποια επιφάνεια, την οποία και μολύνουν. Όταν λοιπόν ένας υγιής άνθρωπος αγγίξει τη μολυσμένη επιφάνεια και ακολούθως το πρόσωπό του (μάτια, στόμα, μύτη), μπορεί να μολυνθεί με γρίπη.
Σημειώνεται ότι τα άτομα με γρίπη είναι πιο μεταδοτικά μια μέρα πριν εμφανίσουν συμπτώματα και παραμένουν μεταδοτικά για περίπου τέσσερις ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων τους. Τα παιδιά και τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα είναι μεταδοτικά για λίγες περισσότερες ημέρες (2 - 3 ημέρες περισσότερο).
Ποια τα συμπτώματα της γρίπης;
Ακριβώς μετά την έκθεση σε έναν ιό της γρίπης, προκαλούνται συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά του κρυολογήματος, όπως ο πονόλαιμος και το φτέρνισμα. Ωστόσο, τα συμπτώματα της γρίπης εμφανίζονται ξαφνικά, ενώ τα συμπτώματα του κρυολογήματος τείνουν να αναπτύσσονται πιο αργά.
Τα βασικότερα συμπτώματα της γρίπης είναι τα ακόλουθα:
- Πυρετός
- Μυϊκοί πόνοι (ειδικά στη μέση και στα πόδια)
- Ρίγος
- Πόνος πίσω από τα μάτια
- Πονοκέφαλος
- Καταρροή και βουλωμένη μύτη
- Πονόλαιμος
- Φτέρνισμα
- Διάρροια (πιο συχνό σύμπτωμα σε παιδιά)
- Βήχας (ξηρός, θωρακικός και επίμονος)
- Έντονο αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας
- Αναπνευστικές δυσκολίες
- Εμετός (πιο συχνό σύμπτωμα σε παιδιά)
- Απώλεια όρεξης
Πρόληψη
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), συνιστούν τον ετήσιο εμβολιασμό, σε όλους τους ανθρώπους άνω των 6 μηνών, ως το βασικότερο μέτρο πρόληψης της γρίπης. Το εμβόλιο της γρίπης μειώνει τη σοβαρότητα της νόσησης και το ενδεχόμενο νοσηλείας.
Πέραν από τον εμβολιασμό, υπάρχουν και άλλα μέτρα που μειώνουν τον κίνδυνο γρίπης, όπως αυτά που θα δούμε πιο κάτω:
- Καλό και συχνό πλύσιμο χεριών με ζεστό νερό (κατά προτίμηση) και σαπούνι.
- Αποφυγή αγγίγματος προσώπου με άπλυτα χέρια.
- Χρήση απολυμαντικού χεριών, πολλές φορές κατά τη διάρκεια της μέρας, ειδικά αν δεν υπάρχει διαθέσιμο νερό και σαπούνι.
- Κάλυψη στόματος και μύτης με χαρτομάντιλο ή με τη μέσα πλευρά του αγκώνα, κατά το φτέρνισμα ή το βήξιμο.
- Κλείσιμο κάδου απόρριψης λερωμένων χαρτομάντηλων.
- Αποφυγή στενής επαφής με άρρωστα άτομα / Αποφυγή επαφής με άλλα άτομα σε περίπτωση που εσείς είστε άρρωστοι.
- Παραμονή στο σπίτι σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων και κυρίως πυρετού.
- Παραμονή στο σπίτι για τουλάχιστον 24 ώρες μετά την υποχώρηση του πυρετού.
- Αποφυγή κοινής χρήσης αντικειμένων ή τροφίμων.
- Χρήση μάσκας κατά την έξοδο από το δωμάτιο ή το σπίτι, σε περίπτωση που είστε άρρωστοι.
Πώς γίνεται η διάγνωση της γρίπης;
Ο γιατρός, για να κάνει διάγνωση γρίπης, πρώτα θα εξετάσει τα συμπτώματα του ασθενή και ακολούθως θα πραγματοποιήσει μια φυσική εξέταση. Στη συνέχεια, θα στραφεί στη διενέργεια ενός τεστ γρίπης. Το τεστ γρίπης είναι απλό. Με τη βοήθεια μιας μπατονέτας, συλλέγεται επίχρισμα από τη μύτη του ασθενή, το οποίο τοποθετείται σε ένα ειδικό υγρό. Ακολούθως, σε μια ειδική διαγνωστική πλακέτα τοποθετούνται 2 - 3 σταγόνες υγρού για να διαφανεί σε περίπου 15 λεπτά, αν στο σώμα του ασθενή υπάρχει κάποιος ιός της γρίπης. Εναλλακτικά και με περισσότερη αξιοπιστία, συλλέγεται υγρό από τη μύτη του ασθενή, το οποίο αποστέλλεται στο εργαστήριο για έλεγχο (τεστ αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης - PCR), με τα αποτελέσματα να είναι έτοιμα εντός 1 - 2 ημερών.
Ομάδες κινδύνου
Ορισμένα άτομα, όταν μολυνθούν με κάποιον ιό της γρίπης, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής νόσησης και νοσηλείας. Τα άτομα που συγκαταλέγονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου είναι τα ακόλουθα:
- Άτομα με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ή άσθμα
- Άτομα με κάποια πάθηση που παρεμβαίνει στη μυϊκή λειτουργία και δυσκολεύει κατά συνέπεια τον βήχα, την κατάποση και την επέκταση των αεραγωγών
- Άτομα με διαβήτη
- Παιδιά μικρότερα των 5 ετών
- Ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών
- Παχύσαρκα άτομα (με ΔΜΣ άνω των 40)
- Άτομα με καρδιακά προβλήματα
- Άτομα με ιστορικό νεφρικής νόσου
- Άτομα με ιστορικό ηπατικής νόσου
- Άτομα με νευρολογικές παθήσεις
- Άτομα με ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου
- Ανοσοκατεσταλμένα άτομα
- Έγκυες γυναίκες
Ποιες οι διάφορες ανάμεσα στο κρυολόγημα και τη γρίπη;
Το κρυολόγημα και η γρίπη έχουν παρόμοια συμπτώματα, ανάμεσά τους η καταρροή, ο βήχας και ο πονόλαιμος, ωστόσο, οι δύο ασθένειες δεν είναι το ίδιο πράγμα.
Τα συμπτώματα του κρυολογήματος τείνουν να είναι πιο ήπια, ενώ τα συμπτώματα της γρίπης είναι πιο σοβαρά και δυνητικά μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές επιπλοκές, όπως:
- Πνευμονία
- Καρδιακά προβλήματα
- Επιδείνωση άσθματος
- Βρογχίτιδα
- Μολύνσεις των αυτιών
- Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας
Μια δεύτερη διαφορά ανάμεσα στο κοινό κρυολόγημα και τη γρίπη είναι οι ιοί που προκαλούν τις δύο ασθένειες. Το κοινό κρυολόγημα είναι αποτέλεσμα έκθεσης στον ρινοϊό, ενώ η γρίπη προκαλείται, όπως είπαμε πιο πάνω, από διάφορους ιούς της γρίπης (γρίπη Α, Β, Γ).
Ποια η αντιμετώπιση της γρίπης;
Για την αντιμετώπιση της γρίπης οι γιατροί συνήθως συνταγογραφούν αντιικά φάρμακα. Ωστόσο, υπάρχουν και σπιτικές θεραπείες και μη συνταγογραφούμενα φάρμακα που κατευνάζουν τα συμπτώματα της γρίπης.
Τα αντιικά φάρμακα συνταγογραφούνται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
- Σε άτομα που τα συμπτώματά τους ξεκίνησαν τουλάχιστον 48 ώρες πριν την έναρξη της θεραπείας, διότι τα αντιικά λειτουργούν καλύτερα όταν λαμβάνονται από νωρίς. Αν τα αντιικά ξεκινήσουν 2 μέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων είναι λιγότερο πιθανόν να προσφέρουν κάποιο όφελος, διότι ο ιός ήδη έχει εξαπλωθεί στο σώμα.
- Σε άτομα με υποκείμενες παθήσεις που διατρέχουν κίνδυνο σοβαρής ασθένειας και νοσηλείας.
- Σε άτομα με σοβαρά συμπτώματα, ακόμη και αν τα συμπτώματά τους ξεκίνησαν πριν από περισσότερο από 48 ώρες.
Τα ανιικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της γρίπης είναι:
- Οσελταμιβίρη φωσφορική (Tamiflu®): Χορηγείται σε μορφή χαπιού ή σε υγρή μορφή.
- Ζαναμιβίρη (Relenza®): Χορηγείται σε εισπνεόμενη μορφή. Συνιστάται σε άτομα με αναπνευστικά προβλήματα, όπως το άσθμα και η ΧΑΠ.
- Baloxavir marboxil (Xofluza®): Χορηγείται σε μορφή χαπιού ή σε υγρή μορφή. Οι ασθενείς λαμβάνουν μόνο μία δόση του φαρμάκου. Δεν συνιστάται σε άτομα με ορισμένες παθήσεις, εγκύους και θηλάζουσες μητέρες.
- Περαμιβίρη (Rapivap®): Χορηγείται σε ενδοφλέβια μορφή. Οι ασθενείς λαμβάνουν μόνο μια δόση του φαρμάκου.
Οι σπιτικές θεραπείες που βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων είναι:
- Κατανάλωση πολλών υγρών (νερά, χυμοί και ζεστές σούπες, προς αποφυγή της αφυδάτωσης)
- Επαρκής ξεκούραση
- Αναλγητικά μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως η παρακεταμόλη και η ιβουπροφαίνη, για τη διαχείριση του σωματικού πόνου.
Συνοπτικά, η γρίπη είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια του αναπνευστικού συστήματος, για την αντιμετώπιση της οποίας χρειάζεται σε ορισμένες περιπτώσεις ιατρική παρέμβαση. Οι πλείστοι υγιείς ασθενείς ωστόσο, δεν χρειάζονται θεραπεία. Απλά αφήνουν την ασθένεια να κάνει τον κύκλο της, χωρίς προβλήματα και επιπλοκές. Για να μειώσετε τον κίνδυνο μόλυνσης, ακολουθήστε τους κανόνες υγιεινής, όπως το πλύσιμο των χεριών και η χρήση μάσκας. Αν αντιμετωπίζετε συμπτώματα γρίπης, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας εντός 48 ωρών από την έναρξή τους, διότι τα αντιικά φάρμακα, εάν τα χρειάζεστε, είναι πιο αποτελεσματικά στο πλαίσιο αυτού του διαστήματος.