Κυστίτιδα: Πώς προκαλείται και ποια η αντιμετώπιση;

Καμτσιόπουλος Ιορδάνης

Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος

13 Φεβ 2024

Κυστίτιδα ονομάζεται η φλεγμονή της ουροδόχου κύστης, που είναι συνήθως αποτέλεσμα μόλυνσης στην περιοχή. Ο πιο κοινός τύπος κυστίτιδας είναι η ουρολοίμωξη (UTI). Οι ήπιες περιπτώσεις κυστίτιδας, συνήθως υποχωρούν μόνες τους, χωρίς θεραπεία, μέσα σε μερικές ημέρες, ωστόσο, υπάρχουν και πιο σοβαρές περιπτώσεις που χρήζουν βραχυπρόθεσμης ή μακροχρόνιας θεραπείας με αντιβιοτικά.

Στις σοβαρές περιπτώσεις κυστίτιδας, η μόλυνση μπορεί να εξαπλωθεί στα νεφρά και να οδηγήσει σε σοβαρή λοίμωξή τους. Επομένως, η ιατρική παρέμβαση, όταν συμπτώματα όπως ο πόνος, η συχνοουρία και το κάψιμο κατά την ούρηση δεν υποχωρούν, κρίνεται απαραίτητη.

Τι είναι η κυστίτιδα;

Η μόλυνση της ουροδόχου κύστης μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή, μια κατάσταση που ονομάζεται κυστίτιδα. Η πιο κοινή αιτία της κυστίτιδας είναι η βακτηριακή λοίμωξη (ουρολοίμωξη), η οποία προκαλείται από την είσοδο των βακτηρίων που ζουν στο περίνεο (η περιοχή ανάμεσα στον κόλπο ή το πέος και τον ορθό) στην ουρήθρα και ακολούθως στην ουροδόχο κύστη, όπου και πολλαπλασιάζονται προκαλώντας ερεθισμό και φλεγμονή. Η κυστίτιδα μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε άνθρωπο, ανεξάρτητα από το φύλο και την ηλικία του, ωστόσο, είναι πιο κοινή ανάμεσα στις γυναίκες. Ένας από τους βασικότερους λόγους γι΄αυτό, σχετίζεται με το γεγονός ότι η ουρήθρα στις γυναίκες είναι τοποθετημένη πιο κοντά στον πρωκτό, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στα βακτήρια να έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε αυτήν.

Σημειώνεται ότι η κυστίτιδα δεν είναι πάντα αποτέλεσμα βακτηριακής μόλυνσης. Αντίθετα, υπάρχουν και ορισμένα φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή στην ουροδόχο κύστη. Με βάση αυτό, η θεραπεία της κυστίτιδας είναι πάντα ανάλογη με την αιτία της.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι κυστίτιδας, η οποία από τους περισσότερους γιατρούς αναφέρεται ως ουρολοίμωξη, όπως:

• Απλή (οξεία) ουρολοίμωξη: Δεν προκαλείται από υποκείμενες καταστάσεις υγείας. Συνήθως υποχωρεί μόνη της ή με αντιβιοτική αγωγή. Δεν προκαλεί ιδιαίτερα προβλήματα.
• Περίπλοκη ουρολοίμωξη: Προκαλείται από άλλες καταστάσεις υγείας και είναι πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμη. Μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές και να απαιτήσει τη μακροχρόνια χρήση αντιβιοτικών.
• Υποτροπιάζουσα ουρολοίμωξη: Η ουρολοίμωξη που έρχεται και φεύγει ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ονομάζεται υποτροπιάζουσα. Προκαλεί συνήθως δύο ή περισσότερα επεισόδια ανά εξάμηνο.
• Διάμεση κυστίτιδα: Η διάμεση κυστίτιδα προκαλεί συμπτώματα κυστίτιδας χωρίς σημάδια βακτηριακής λοίμωξης. Μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα προβλημάτων με την ουροδόχο κύστη ή το ανοσοποιητικό σύστημα ή εξαιτίας αλλαγών του νευρικού συστήματος.

Τι προκαλεί την κυστίτιδα;

Η μόλυνση της ουροδόχου κύστης, που οδηγεί τελικά σε κυστίτιδα, προκαλείται όπως είπαμε πιο πάνω από βακτήρια που εισέρχονται στην ουρήθρα, τα οποία φτάνουν στην ουροδόχο κύστη όπου και πολλαπλασιάζονται. Ο πιο κοινός τύπος βακτηρίων που οδηγεί σε κυστίτιδα είναι το Escherichia coli (E. coli). Άλλοι τύποι βακτηρίων είναι:

• Proteus mirabilis
• Group B streptococci
• Staphylococcus saprophyticus
• Lactobacillus
• Εnterococci
• Klebsiella pneumoniae
• S. saprophyticus

Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο κυστίτιδας, είναι σε γενικές γραμμές οι ακόλουθοι:

• Εμμηνόπαυση

Κατά την εμμηνόπαυση, τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται και η επένδυση της ουρήθρας λεπταίνει. Όσο πιο λεπτή είναι η επένδυση της ουρήθρας, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος μόλυνσης.

• Χρήση καθετήρα

Η μακροχρόνια χρήση καθετήρα αυξάνει τον κίνδυνο βακτηριακών λοιμώξεων και βλάβης στους ιστούς της ουροδόχου κύστης και κατά συνέπεια αυξάνεται και ο κίνδυνος κυστίτιδας.

• Χημικές ουσίες προϊόντων

Ορισμένοι άνθρωποι είναι ευαίσθητοι στις χημικές ουσίες ορισμένων προϊόντων, όπως τα σπερματοκτόνα και τα αφρόλουτρα, τα οποία δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση στο εσωτερικό της ουροδόχου κύστης και να οδηγήσουν σε φλεγμονή.

• Προστάτης

Ο διευρυμένος προστάτης περιορίζει τη ροή των ούρων και καθιστά δύσκολη την πλήρη κένωση της ουροδόχου κύστης. Όταν τα ούρα παραμένουν στην ουροδόχο κύστη, τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται και ο κίνδυνος λοίμωξης και φλεγμονής αυξάνεται.

• Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία που πραγματοποιείται στην πυελική περιοχή, μπορεί δυνητικά να οδηγήσει σε φλεγμονώδεις αλλαγές στην περιοχή της ουροδόχου κύστης.

• Πέτρες στο ουροποιητικό σύστημα (νεφρά ή ουροδόχο κύστη)

Οι πέτρες παγιδεύουν βακτήρια, αυξάνοντας τον κίνδυνο μόλυνσης.

• Διαβήτης

Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στα ούρα, δημιουργούν πρόσφορο περιβάλλον για την ανάπτυξη βακτηρίων.

• Ορισμένοι τύποι αντισύλληψης

Τα προφυλακτικά με διάφραγμα και τα σπερματοκτόνα, αυξάνουν τον κίνδυνο κυστίτιδας.

• Άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες

Οι ομοφυλόφιλοι άνδρες, που κάνουν πρωκτικό σεξ, διατρέχουν ελαφρώς μεγαλύτερο κίνδυνο κυστίτιδας.

• Φάρμακα

Ορισμένα φάρμακα, όπως η χημειοθεραπεία για τον καρκίνο, προκαλούν φλεγμονή στην ουροδόχο κύστη, καθώς τα υποπροϊόντα τους εξέρχονται από το σώμα μέσω των ούρων.

• Σεξουαλική δραστηριότητα

Τα βακτήρια που προκαλούν κυστίτιδα μπορούν να εισέλθουν στην ουρήθρα κατά τη διάρκεια του σεξ. Η ύπαρξη πολλών σεξουαλικών συντρόφων αυξάνει τον κίνδυνο κυστίτιδας.

• Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα

Το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα δεν μπορεί να καταπολεμήσει τα βακτήρια αποτελεσματικά, οπότε ο κίνδυνος μόλυνσης είναι μεγαλύτερος.

Ποια τα συμπτώματα της κυστίτιδας;

Τα βασικότερα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν την κυστίτιδα είναι τα ακόλουθα:

• Έντονη και επίμονη επιθυμία για ούρηση
• Συχνή ούρηση, αλλά με μειωμένη ροή ούρων
• Κάψιμο κατά την ούρηση
• Αίμα στα ούρα
• Ούρα με άσχημη και έντονη οσμή
• Θολά ούρα
• Πόνος στην κοιλιά (κάτω από τον αφαλό)
• Χαμηλός πυρετός
• Γενικό αίσθημα αδιαθεσίας
• Έντονη κόπωση
• Εμετός
• Ρίγος
• Πόνος στα πλευρά

Η κυστίτιδα στα μικρά παιδιά μπορεί να προκαλέσει πυρετό, αδυναμία, ευερεθιστικότητα, μειωμένη όρεξη και έμετο.

Είναι η κυστίτιδα μεταδοτική;

Παρόλο που η κυστίτιδα δεν συγκαταλέγεται στην ομάδα των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων, εν τούτοις τα βακτήρια που την προκαλούν, από τον κόλπο, τον πρωκτό ή το περίνεο της γυναίκας, μπορούν να εισέλθουν στην ουροδόχο κύστη της κατά τη σεξουαλική επαφή. Στο ερώτημα λοιπόν, αν η κυστίτιδα είναι μεταδοτική, η απάντηση είναι αρνητική.

Πώς γίνεται η διάγνωση της κυστίτιδας;

Εάν εμφανίζετε συμπτώματα κυστίτιδας, θα πρέπει να επισκεφτείτε τον γιατρό σας για διάγνωση και θεραπεία. Ο γιατρός, για να κάνει διάγνωση, αρχικά θα εξετάσει τα συμπτώματά σας και το ιστορικό σας και ακολούθως θα προχωρήσει σε μια σειρά από εξετάσεις όπως:

• Ανάλυση ούρων: Ο γιατρός θα σας ζητήσει να δώσετε δείγμα ούρων, το οποίο θα εξετάσει για σημάδια μόλυνσης, όπως βακτήρια, πύον και αίμα.
• Καλλιέργεια ούρων: Σε περίπτωση που εντοπιστούν βακτήρια στα ούρα σας, ο γιατρός θα προχωρήσει σε καλλιέργεια ούρων, για να διαπιστώσει ποια είναι τα βακτήρια που προκάλεσαν τη μόλυνση.
• Αντιβιόγραμμα: Το αντιβιόγραμμα ακολουθεί τη θετική καλλιέργεια ούρων, ώστε να βρεθεί το κατάλληλο αντιβιοτικό για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων βακτηρίων που προκάλεσαν την κυστίτιδα.
• Απεικονιστικές εξετάσεις: Παρότι οι απεικονιστικές εξετάσεις δεν είναι συχνά επιλέξιμες για τη διάγνωση της κυστίτιδας, σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα χρήσιμες. Τόσο η ακτινογραφία, όσο και το υπερηχογράφημα της ουροδόχου κύστης, μπορούν να βοηθήσουν τον γιατρό να προσδιορίσει άλλες αιτίες κυστίτιδας όπως ένας όγκος ή ένα ανατομικό πρόβλημα.

Ποια είναι η αντιμετώπιση της κυστίτιδας;

Σε περίπτωση που τα συμπτώματα της κυστίτιδας, δεν υποχωρήσουν μόνα τους σε διάστημα μερικών ημερών ή αρχίσουν να επιδεινώνονται, τότε ο γιατρός συνταγογραφεί αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά για την αντιμετώπιση της κυστίτιδας συνήθως λαμβάνονται για 3 ημέρες ή σε σοβαρές περιπτώσεις για περισσότερο από μία εβδομάδα. Μετά από μερικές ημέρες, τα συμπτώματα θα πρέπει να αρχίσουν να υποχωρούν. Σε αντίθετη περίπτωση, ο γιατρός θα προχωρήσει σε εξέταση ούρων και καλλιέργεια ούρων και θα επιλέξει ακολούθως, κάποιο άλλο, πιο ειδικό, αντιβιοτικό.

Ορισμένα από τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της κυστίτιδας είναι:

• Νιτροφουραντοΐνη

• Αμοξικιλλίνη

• Τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη (Bactrim®)

• Σουλφοναμίδες

• Κεφαλοσπορίνες

• Κινολόνες, όπως η σιπροφλοξασίνη (Cipro®)

Συνοπτικά, η κυστίτιδα είναι μια από τις πιο κοινές λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, η οποία είναι ευρέος γνωστή ως ουρολοίμωξη. Η ουρολοίμωξη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως κάψιμο κατά την ούρηση, πόνο και συχνοουρία, τα οποία αποτελούν ενδείξεις φλεγμονής στην ουροδόχο κύστη. Αν έχετε τέτοια συμπτώματα, μιλήστε με τον ουρολόγο σας, για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.

Ο Καμτσιόπουλος Ιορδάνης είναι Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος με ιατρεία στο Φάληρο Θεσσαλονίκης (εντός του Πολυϊατρείου "Dermomedica") και στην Πολίχνη. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του University of Belgrade και του Ovidius University of Constanta και πραγματοποίησε την υπηρεσία υπαίθρου στο Γενικό Νοσοκομείο Άμφισσας και στο Κέντρο Υγε