Καρκίνος παγκρέατος: Ποια η αντιμετώπισή του;
Το πάγκρεας είναι ένας μεγάλος αδένας πίσω από το στομάχι και δίπλα στο δωδεκαδάκτυλο και το λεπτό έντερο. Το πάγκρεας κάνει δύο βασικά πράγματα: απελευθερώνει ισχυρά πεπτικά ένζυμα στο λεπτό έντερο, για να βοηθήσει στην πέψη των τροφών και ορμόνες, όπως ινσουλίνη και γλουκαγόνο, με σκοπό την ομαλή κυκλοφορία του αίματος.
Τι είναι ο καρκίνος του παγκρέατος;
Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ένας από τους πιο επιθετικούς καρκίνους και τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μία αύξηση της συχνότητάς του. Είναι πιο συχνός στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες και παρατηρείται κυρίως σε ασθενείς ηλικιωμένους άνω των 60 ετών με αύξηση και σε νεώτερες ηλικίες τα τελευταία χρόνια. Αποτελεί την τέταρτη αιτία θανάτου από καρκίνο.
Τι προκαλεί τον καρκίνο του παγκρέατος;
Η ακριβής αιτιολογία του δεν είναι απολύτως γνωστή. Ενοχοποιούνται το κάπνισμα και η κατανάλωση διαφόρων τροφών, όπως ζωικού λίπους, ζωικών πρωτεϊνών και κόκκινων κρεάτων. Επιπλέον, υπάρχει ένας αριθμός κληρονομικών παθήσεων που συσχετίζονται με τον παγκρεατικό καρκίνο.
Οι συχνότερες παθήσεις που προδιαθέτουν στην ανάπτυξη παγκρεατικού καρκίνου είναι οι ακόλουθες:
- Κληρονομική παγκρεατίτιδα
- Κυστική ίνωση
- Οικογενής καρκίνος του μαστού
- Οικογενής καρκίνος του παγκρέατος
Τα δυο ογκογονίδια που βρέθηκαν να σχετίζονται με τον καρκίνο του παγκρέατος είναι το Ras και το C-Erbb-2, που βρέθηκαν ενεργοποιημένα σε ποσοστά 75% και 20% αντίστοιχα.
Ποιες είναι οι μορφές καρκίνου του παγκρέατος;
Το παγκρεατικό αδενοκαρκίνωμα είναι η συχνότερη μορφή του καρκίνου του παγκρέατος και αποτελεί το 85% των περιπτώσεων. Σπανιότερες μορφές είναι το κυσταδενοκαρκίνωμα και οι όγκοι από την ενδοκρινή μοίρα του παγκρέατος. Στα 2/3 των περιπτώσεων εντοπίζεται στην κεφαλή του παγκρέατος και το υπόλοιπο αφορά το σώμα και την ουρά του οργάνου. Ο καρκίνος του παγκρέατος δίνει μεταστάσεις αιματογενώς κυρίως στο ήπαρ και στους πνεύμονες και πιο σπάνια σε άλλα όργανα (οστά, επινεφρίδια), λεμφογενώς στους επιχώριους λεμφαδένες και κατά συνέχεια ιστών στο περιτόναιο και τα γειτονικά όργανα.
Πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του παγκρέατος;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος είναι καθυστερημένη και αυτό οφείλεται στο ότι τα συμπτώματα πολλές φορές είναι άτυπα και εξελίσσονται αργά. Εκδηλώνεται συνήθως με απώλεια βάρους, αποφρακτικό ίκτερο, βύθιο πόνο στο επιγάστριο και εμέτους. Επιπλέον, σπάνια η εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη μπορεί να είναι η πρώτη εκδήλωση καρκίνου. Στον καρκίνο του παγκρέατος στον ορό του αίματος ανιχνεύεται συνήθως αυξημένος ο καρκινικός δείκτης CA 19-9.
Για τη διάγνωσή του οι συχνότερες απεικονιστικές μέθοδοι είναι οι ακόλουθες:
- Υπερηχοτομογραφία
- CT (αξονική τομογραφία) και spiral CT
- CT αγγειογραφία
- MRI (τομογραφία μαγνητικού συντονισμού)
- MRCP
- ERCP (ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογαφία)
- PET (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων)
- Ενδοσκοπικός υπέρηχος
- Κατευθυνόμενη με αξονικό τομογράφο ή ενδοσκοπικό υπέρηχο λήψη βιοψίας (FNA)
Οι παραπάνω εξετάσεις βοηθούν εκτός από τη διάγνωση και στο να αποφασισθεί κατά πόσο ο όγκος είναι εξαιρέσιμος (διήθηση αγγείων, ύπαρξη μεταστάσεων στο ήπαρ και τους πνεύμονες).
Ποια είναι η θεραπεία του καρκίνου του παγκρέατος;
Στις περιπτώσεις που ο καρκίνος είναι εξαιρέσιμος, η θεραπεία εκλογής είναι η χειρουργική αντιμετώπιση (παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή - Whipple) η οποία έχει πολύ καλά αποτελέσματα.
Πολλές φορές απαιτείται συμπληρωματική χημειοθεραπεία. Αυτή η εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση μπορεί σε λίγες περιπτώσεις να είναι απαραίτητη, αλλά είναι επικίνδυνη και αλλάζει δραστικά τον τρόπο ζωής. Μετά από μια ολική παγκρεατεκτομή, ένα άτομο θα αναπτύξει διαβήτη. Πρέπει να αλλάξει τη διατροφή του, την καθημερινότητά του και θα πρέπει να παίρνει ινσουλίνη για το υπόλοιπο της ζωής του. Η αφαίρεση του παγκρέατος θα μειώσει, επίσης, την ικανότητα του οργανισμού να διασπά την τροφή και να απορροφά τα θρεπτικά συστατικά της. Η λήψη παγκρεατικών ενζύμων από το στόμα είναι απαραίτητη σε αυτές τις περιπτώσεις. Χωρίς ενέσεις ινσουλίνης και πεπτικά ένζυμα, ένα άτομο χωρίς πάγκρεας δεν μπορεί να επιβιώσει. Με την κατάλληλη όμως φαρμακευτική αγωγή, ένας άνθρωπος μπορεί να ζήσει και χωρίς πάγκρεας.
Τι είναι και πως αντιμετωπίζεται ο τοπικά προχωρημένος καρκίνος του παγκρέατος;
Μία ιδιαίτερη κλινική κατάσταση είναι ο τοπικά προχωρημένος καρκίνος παγκρέατος. Ο όγκος έχει επεκταθεί έξω από το πάγκρεας, στο δωδεκαδάκτυλο, στον χοληδόχο πόρο και σε άλλους ιστούς που περιβάλλουν το πάγκρεας, περιβάλλοντας και μερικές φορές στραγγαλίζοντας τα μεγάλα αιμοφόρα αγγεία και τα μεγάλα νεύρα και ακόμα έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες, αλλά όχι σε άλλα σημεία του σώματος. Και εδώ χρησιμοποιούνται τα ίδια διαγνωστικά μέσα για να δούμε κατά πόσο είναι εξαιρέσιμος.
Αυτοί οι ασθενείς πρέπει να υποβληθούν άμεσα σε εισαγωγική θεραπεία με χημειοθεραπεία ή ταυτόχρονη χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία με σκοπό τόσο την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που δημιουργεί ο καρκίνος με σκοπό την επέκταση της επιβίωσης των ασθενών όσο και τη σπανιότερη αλλά υπαρκτή πιθανότητα της μείωσης του όγκου σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορέσει να αφαιρεθεί χειρουργικά.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όσο πιο επιθετική είναι η θεραπευτική προσέγγιση τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα επίτευξης του στόχου μας που είναι ο έλεγχος της νόσου. Υποχρέωση του ιατρού είναι να κρίνει ποιοι από τους ασθενείς είναι σε θέση να υποβληθούν σε επιθετική θεραπεία χωρίς να επηρεαστεί αρνητικά η ποιότητα ζωής τους και ποιοι δεν είναι σε θέση να λάβουν τέτοια θεραπεία.
Μόλις ολοκληρωθεί το θεραπευτικό σχήμα, γίνεται απεικονιστικός έλεγχος με:
- Αξονική τομογραφία
- Μαγνητική αγγειογραφία σπληνοπυλαίου άξονα
- PET/CT
- Εάν υπάρχει υποσταδιοποίηση και όχι ανίχνευση συστηματικών μεταστάσεων στο ήπαρ, πνεύμονες ή περιτόναιο, τότε ο ασθενής κρίνεται υποψήφιος για χειρουργική θεραπευτική εκτομή
Η διαδερμική τοποθέτηση 125I με τη βοήθεια αξονικού ή η απευθείας τοποθέτησή τους με χειρουργική επέμβαση βοηθά στη νέκρωση των καρκινικών κυττάρων. Η τοποθέτηση ενδαρτηριακού καθετήρα συνήθως στη γαστροδωδεκαδακτυλική αρτηρία για απευθείας έγχυση χημειοθεραπευτικών μπορεί να συρικνώσει ή να καθυστερήσει την επέκταση της νόσου. Η εξάχνωση των όγκων με ραδιοσυχνότητες, ραδιοκύματα, laser, IRE και helium knife μπορούν να επιμηκύνουν και να δώσουν ποιότητα ζωής.
