Πόσο σημαντική είναι η συμβουλευτική εφήβων;

Βασιλάκη Θεοδώρα

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

19 Μαρ 2024

Η εφηβεία είναι μια κρίσιμη περίοδος αναπτυξιακής μετάβασης από την ενηλικίωση, κατά την οποία τα νεαρά άτομα υφίστανται σημαντικές σωματικές, συναισθηματικές και γνωστικές αλλαγές. Ενώ η περίοδος αυτή μπορεί να είναι συναρπαστική και μεταμορφωτική, παρουσιάζει επίσης μοναδικές προκλήσεις και ευπάθειες. Η συμβουλευτική εφήβων, μια εξειδικευμένη μορφή θεραπείας, διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην υποστήριξη των εφήβων κατά τη διάρκεια αυτών των διαμορφωτικών χρόνων.

Τι είναι η συμβουλευτική εφήβων;

Η συμβουλευτική εφήβων, γνωστή και ως συμβουλευτική νέων, είναι μια θεραπευτική διαδικασία που επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των συναισθηματικών, συμπεριφορικών και ψυχικών προβλημάτων των εφήβων. Περιλαμβάνει τη συνεργασία με έναν εκπαιδευμένο και έμπειρο σύμβουλο ψυχικής υγείας που ειδικεύεται στην κατανόηση των μοναδικών αναγκών και προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι, καθώς τα εφηβικά χρόνια χαρακτηρίζονται από εξερεύνηση, αναζήτηση καινοτομιών, καθορισμό στόχων, ανάληψη κινδύνων, κοινωνική αλληλεπίδραση και συνεχή ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικής σκέψης, τα οποία φέρνουν τους εφήβους συνεχώς μπροστά σε συναισθηματικές προκλήσεις.

Τι επιτυγχάνεται με τη συμβουλευτική εφήβων;

Η συμβουλευτική εφήβων αποσκοπεί στην επίτευξη διαφόρων θετικών αποτελεσμάτων που συμβάλλουν στη συναισθηματική ευημερία και την προσωπική ανάπτυξη των εφήβων, καθώς τους βοηθά να κατανοήσουν τη βασική αιτία των συναισθημάτων, των σκέψεων και των συμπεριφορών τους και τους δίνει τα εργαλεία για να κάνουν ευεργετικές αλλαγές που θα τους βοηθήσουν να αισθάνονται και να λειτουργούν καλύτερα.

Ορισμένα από τα βασικά επιτεύγματα της συμβουλευτικής εφήβων περιλαμβάνουν:

• Βελτίωση της συναισθηματικής ρύθμισης: Μέσω της συμβουλευτικής, οι έφηβοι μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα συναισθήματά τους. Αναπτύσσουν στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες, του άγχους, του θυμού και άλλων έντονων συναισθημάτων με πιο υγιείς τρόπους
• Βελτιωμένες δεξιότητες επικοινωνίας: Οι έφηβοι συχνά δυσκολεύονται να εκφραστούν ή να επικοινωνήσουν τις ανάγκες και τις ανησυχίες τους. Η συμβουλευτική τους βοηθά να αναπτύξουν καλύτερες επικοινωνιακές δεξιότητες, επιτρέποντάς τους να εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους πιο αποτελεσματικά
• Αυξημένη αυτογνωσία: Οι έφηβοι αποκτούν βαθύτερη κατανόηση του εαυτού τους, των δυνατών τους σημείων και των τομέων για προσωπική ανάπτυξη. Αυτή η αυτογνωσία προάγει μια ισχυρότερη αίσθηση ταυτότητας και αυτοπεποίθησης
• Ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης: Η συμβουλευτική εξοπλίζει τους εφήβους με στρατηγικές αντιμετώπισης των προκλήσεων της ζωής, όπως το ακαδημαϊκό άγχος, η πίεση των συνομηλίκων και οι οικογενειακές συγκρούσεις. Οι στρατηγικές αυτές τους ενδυναμώνουν να χειρίζονται εποικοδομητικά τις δύσκολες καταστάσεις
• Ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα: Μέσω της συμβουλευτικής, οι έφηβοι μαθαίνουν να αναπτύσσουν ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα, επιτρέποντάς τους να ανακάμπτουν από τις αποτυχίες και να αντιμετωπίζουν τις αλλαγές με πιο θετικό τρόπο
• Καλύτερη λήψη αποφάσεων: Οι έφηβοι καθοδηγούνται να σκέφτονται κριτικά και να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις. Μαθαίνουν να σκέφτονται τις συνέπειες των πράξεών τους και να εξετάζουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις
• Ενισχυμένες διαπροσωπικές δεξιότητες: Η συμβουλευτική βοηθά τους εφήβους να αναπτύξουν υγιέστερες διαπροσωπικές δεξιότητες, συμπεριλαμβανομένης της ενσυναίσθησης, της ενεργητικής ακρόασης και της επίλυσης συγκρούσεων. Αυτές οι δεξιότητες ενισχύουν τις σχέσεις τους με τους συνομηλίκους, τα μέλη της οικογένειας και τους άλλους
• Αντιμετώπιση του τραύματος και του πένθους: Εάν ένας έφηβος έχει βιώσει τραύμα ή απώλεια, η συμβουλευτική παρέχει έναν ασφαλή χώρο για να επεξεργαστεί και να θεραπευτεί από αυτές τις επώδυνες εμπειρίες
• Βελτίωση των ακαδημαϊκών επιδόσεων: Η αντιμετώπιση συναισθηματικών και ψυχολογικών εμποδίων μέσω της συμβουλευτικής μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της συγκέντρωσης, των κινήτρων και των ακαδημαϊκών επιδόσεων
• Αυξημένη αυτοεκτίμηση: Καθώς οι έφηβοι επεξεργάζονται τις προκλήσεις τους και αναγνωρίζουν τα δυνατά τους σημεία, η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθησή τους βελτιώνονται
• Μείωση των προβληματικών συμπεριφορών: Η συμβουλευτική μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των προβληματικών συμπεριφορών, όπως η κατάχρηση ουσιών, ο αυτοτραυματισμός ή οι επιθετικές τάσεις
• Υγιεινή αντιμετώπιση θεμάτων που αφορούν την εικόνα του σώματος: Οι έφηβοι που παλεύουν με ανησυχίες για την εικόνα του σώματος ή διατροφικές διαταραχές μπορούν να αναπτύξουν υγιέστερη στάση απέναντι στο σώμα τους μέσω της συμβουλευτικής
• Ενισχυμένες οικογενειακές σχέσεις: Η συμβουλευτική μπορεί να οδηγήσει σε βελτιωμένη επικοινωνία και κατανόηση εντός της οικογένειας, προωθώντας υγιέστερες οικογενειακές δυναμικές
• Μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας: Με την έγκαιρη αντιμετώπιση των συναισθηματικών ανησυχιών, η συμβουλευτική μπορεί ενδεχομένως να μειώσει τον κίνδυνο σοβαρότερων προβλημάτων ψυχικής υγείας στο μέλλον
• Συνολική συναισθηματική ευημερία: Τελικά, η συμβουλευτική εφήβων στοχεύει στην προώθηση της συνολικής συναισθηματικής ευημερίας, βοηθώντας τους εφήβους να χτίσουν ένα ισχυρό θεμέλιο για μια πιο υγιή και ευτυχισμένη ενήλικη ζωή

Πότε είναι απαραίτητη η συμβουλευτική εφήβων;

Η συμβουλευτική εφήβων μπορεί να είναι απαραίτητη σε διάφορες καταστάσεις, όπως:

• Συναισθηματικές δυσκολίες

Όταν οι έφηβοι βιώνουν έντονα συναισθήματα όπως άγχος, κατάθλιψη, θυμό ή αισθήματα κενού που παρεμβαίνουν στην καθημερινή τους λειτουργία

• Ακαδημαϊκές προκλήσεις

Εάν οι ακαδημαϊκές επιδόσεις μειώνονται ή εάν υπάρχουν μαθησιακές δυσκολίες ή έλλειψη κινήτρων, η συμβουλευτική μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των υποκείμενων ζητημάτων

• Οικογενειακή σύγκρουση

Όταν οι οικογενειακές συγκρούσεις, αλλαγές ή μεταβάσεις επηρεάζουν σημαντικά τη συναισθηματική ευημερία του εφήβου

• Κατάχρηση ουσιών

Εάν ένας έφηβος κάνει κατάχρηση ουσιών ή παρουσιάζει σημάδια πειραματισμού με ναρκωτικά ή αλκοόλ

• Θέματα αυτοεκτίμησης και εικόνας σώματος

Όταν οι έφηβοι παλεύουν με ανησυχίες για την εικόνα του σώματος, χαμηλή αυτοεκτίμηση ή διατροφικές διαταραχές

• Πίεση από συνομηλίκους και κοινωνικά ζητήματα

Η συμβουλευτική μπορεί να βοηθήσει τους εφήβους να αντιμετωπίσουν την πίεση των συνομηλίκων, τον εκφοβισμό και τις κοινωνικές δυσκολίες

• Τραύμα και πένθος

Οι έφηβοι μπορεί να επωφεληθούν από τη συμβουλευτική για να επεξεργαστούν και να θεραπευτούν από τραυματικές εμπειρίες ή να αντιμετωπίσουν το πένθος και την απώλεια

• Αυτοτραυματισμός ή αυτοκτονικός ιδεασμός

Εάν ένας έφηβος παρουσιάζει σημάδια αυτοτραυματισμού ή εκφράζει σκέψεις αυτοκτονίας, η άμεση συμβουλευτική παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας

Ποια είναι τα συνήθη προβλήματα των εφήβων;

Οι έφηβοι μπορεί να πρέπει να διαχειριστούν πολυάριθμα προβλήματα στη νέα φάση της ζωής τους. Αυτά τα προβλήματα μπορεί να είναι:

• Άγχος: Οι αγχώδεις διαταραχές, συμπεριλαμβανομένου του γενικευμένου άγχους, του κοινωνικού άγχους και της διαταραχής πανικού, είναι διαδεδομένες μεταξύ των εφήβων
• Κατάθλιψη: Οι έφηβοι μπορεί να βιώνουν συναισθήματα θλίψης, απελπισίας και έλλειψης ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε τους άρεσαν
• Ακαδημαϊκό άγχος: Οι ακαδημαϊκές πιέσεις, το άγχος των εξετάσεων και ο φόβος της αποτυχίας μπορεί να επηρεάσουν την ψυχική υγεία και την αυτοεκτίμηση ενός εφήβου
• Σχέσεις με συνομηλίκους: Οι συγκρούσεις με τους φίλους, οι ερωτικές σχέσεις ή τα συναισθήματα απομόνωσης μπορεί να προκαλέσουν συναισθηματική δυσφορία
• Χρήση ουσιών: Ορισμένοι έφηβοι πειραματίζονται με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, οδηγώντας σε πιθανό εθισμό και συναφή προβλήματα
• Εικόνα σώματος και διατροφικές διαταραχές: Οι έφηβοι, ιδιαίτερα οι κοπέλες, μπορεί να παλεύουν με θέματα εικόνας του σώματος και να αναπτύσσουν διατροφικές διαταραχές όπως ανορεξία ή βουλιμία
• Αυτογνωσία και αυτοεκτίμηση: Η ανάπτυξη της αίσθησης της ταυτότητας και η οικοδόμηση της αυτοεκτίμησης αποτελούν κοινές προκλήσεις κατά την εφηβεία
• Ταυτότητα φύλου: Οι έφηβοι μπορεί να διαπιστώσουν ότι έλκονται και από τα δύο φύλα ή από κανένα, αλλά πρέπει να θυμάστε ότι η εφηβεία είναι μια περίοδος κατά την οποία δεν θέλουν απαραίτητα να μπουν σε ένα κουτί και η αμφισβήτηση είναι μια φυσική διαδικασία
• Οικογενειακά ζητήματα: Οι συγκρούσεις εντός της οικογένειας, το διαζύγιο των γονέων ή οι σημαντικές αλλαγές στη ζωή μπορούν να επηρεάσουν τη συναισθηματική ευημερία ενός εφήβου

Η συμβουλευτική εφήβων είναι μια ζωτικής σημασίας πηγή για τα νεαρά άτομα που περιηγούνται στις πολυπλοκότητες της εφηβείας. Παρέχοντας έναν υποστηρικτικό και μη επικριτικό χώρο, οι σύμβουλοι εφήβων τους βοηθούν να αντιμετωπίσουν τις συναισθηματικές δυσκολίες, να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και να προωθήσουν την προσωπική τους ανάπτυξη. Η παρακολούθηση συνεδριών συμβουλευτικής συμβάλει παράλληλα στη βελτίωση της αυτοπεποίθησης, της συνολικής διάθεσης και της αυτοεκτίμησης του εφήβου. Μέσω της θεραπείας, οι έφηβοι μαθαίνουν και ενισχύουν ζωτικές δεξιότητες όπως η ρύθμιση των συναισθημάτων, η αποτελεσματική επικοινωνία, η ενσυναίσθηση, η διεκδικητικότητα και η αυτογνωσία.

Η αναγνώριση της ανάγκης για συμβουλευτική και η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας όταν είναι απαραίτητο μπορεί να κάνει μια βαθιά διαφορά στη ζωή ενός εφήβου, θέτοντάς τον σε μια πορεία συναισθηματικής ευημερίας και ανθεκτικότητας καθώς ταξιδεύει προς την ενηλικίωση.

Η Βασιλάκη Θεοδώρα είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας με ιδιωτικό γραφείο στα Πατήσια. Με έντονη αγάπη στις Κοινωνικές Επιστήμες, σπούδασε Κοινωνιολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και συνέχισε τις σπουδές της στη Ψυχολογία στο Università Guglielmo Marconi. Έχει συνεργαστεί εθελοντικά με το ΚΕΘΕΑ, καθώς επίσης και με τους Γιατρούς του Κόσμου, σε ομάδες ψυ