Ινομυαλγία: Τι είναι και πώς θεραπεύεται;
Η ινομυαλγία είναι μια σύνθετη και συχνά παρεξηγημένη κατάσταση χρόνιου πόνου που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Παρά τον επιπολασμό της, η ινομυαλγία παραμένει μια δύσκολη κατάσταση στη διάγνωση και τη διαχείριση. Αυτό το άρθρο έχει ως στόχο να ρίξει φως στην πάθηση, συμπεριλαμβανομένων των αιτιών, των συμπτωμάτων και των διαθέσιμων θεραπευτικών επιλογών.
Τι είναι η ινομυαλγία;
Η ινομυαλγία είναι μια χρόνια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από εκτεταμένο μυοσκελετικό πόνο, κεφαλαλγία, διαταραχές ύπνου, κόπωση, διαταραχές των γνωστικών λειτουργιών και μείωση της λειτουργικότητας του ατόμου.
Εκτιμάται ότι προσβάλλει περίπου το 2 - 4% του γενικού πληθυσμού.
Ποια είναι τα αίτια της ινομυαλγίας;
Τα ακριβή αίτια της ινομυαλγίας δεν είναι πλήρως κατανοητά. Ωστόσο, οι έρευνες δείχνουν ότι είναι πιθανόν ένας συνδυασμός διαφόρων παραγόντων να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Αυτοί οι παράγοντες είναι οι ακόλουθοι:
- Γενετική προδιάθεση: Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η γενετική προδιάθεση από μόνη της δεν αρκεί για να προκαλέσει ινομυαλγία.
- Ανωμαλίες στην επεξεργασία του πόνου: Αφορούν αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο το νευρικό σύστημα επεξεργάζεται τα σήματα πόνου, με αποτέλεσμα την αυξημένη ευαισθησία στον πόνο και την ενισχυμένη απόκριση σε αυτόν.
- Νευροχημικές ανισορροπίες: Παρατηρούνται μεταβολές στα επίπεδα νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη, η νορεπινεφρίνη και η ντοπαμίνη, οι οποίοι εμπλέκονται στην αντίληψη του πόνου, στη ρύθμιση της διάθεσης και στον ύπνο.
- Σωματικό και συναισθηματικό τραύμα: Το σωματικό και το συναισθηματικό τραύμα δύναται να λειτουργήσουν ως εκλυτικοί παράγοντες σε άτομα με προϋπάρχουσα ευαισθησία. Ωστόσο, η υπόθεση της αυξημένης συχνότητας της διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD) ανάμεσα στα άτομα με ινομυαλγία δεν έχει στηριχθεί επαρκώς.
- Λοιμώξεις και άλλες ασθένειες: Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι μπορούν να πυροδοτήσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα ινομυαλγίας.
- Διαταραχές του ύπνου: Παραμένει ασαφές αν οι διαταραχές του ύπνου αποτελούν αιτία ή συνέπεια της πάθησης.
- Ψυχολογικοί παράγοντες: Έχει καταγραφεί αυξημένη συχνότητα συναισθηματικών, αγχωδών και χαρακτηριολογικών διαταραχών. Τα ψυχικά συμπτώματα δεν προκαλούν την πάθηση, αλλά δύναται να συμβάλλουν στην αντίληψη του πόνου.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ινομυαλγίας;
Η ινομυαλγία είναι μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από μια σειρά συμπτωμάτων που επηρεάζουν κυρίως τους μύες και τους μαλακούς ιστούς. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της ινομυαλγίας είναι:
- Εκτεταμένος πόνος: Είναι το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ινομυαλγίας. Περιγράφεται, συνήθως, ως συνεχής και αμβλύς. Γίνεται αισθητός και στις δύο πλευρές του σώματος, τόσο πάνω όσο και κάτω από τη μέση. Δύναται να είναι διάχυτος ή να συγκεντρώνεται σε συγκεκριμένες περιοχές.
- Κόπωση: Βιώνεται συχνά ως επίμονη, ακόμη και μετά από επαρκή ανάπαυση. Δύναται να είναι εξουθενωτική και να παρεμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες και την παραγωγικότητα.
- Διαταραχές του ύπνου: Τα άτομα μπορεί να έχουν δυσκολίες να αποκοιμηθούν, να παραμείνουν στον ύπνο ή να αισθάνονται ότι δε βιώνουν έναν αναζωογονητικό ύπνο.
- Διαταραχές των γνωστικών λειτουργιών: Εκδηλώνονται ως προβλήματα συγκέντρωσης, κενά μνήμης, δυσκολίες στην ανάκληση λέξεων και μειωμένη πνευματική διαύγεια. Αναφέρονται, συχνά, ως "ινομυαλγική ομίχλη". Πέρα από την αυτονόητη επίδραση στη λειτουργικότητα του ατόμου, συμβάλλουν στην εμφάνιση συναισθημάτων απογοήτευσης και άγχους.
- Πρωινή δυσκαμψία: Αρκετά άτομα ξυπνούν το πρωί με δυσκαμψία και έντονα μυικά άλγη. Η δυσκαμψία συνήθως βελτιώνεται με την κίνηση και τις ήπιες διατάσεις.
- Κεφαλαλγίες: Επαναλαμβανόμενοι πονοκέφαλοι τύπου τάσης και ημικρανίες εμφανίζονται συχνά.
- Ευαισθησία στην αφή και την πίεση: Ακόμη και το ελαφρύ άγγιγμα ή η ήπια πίεση στο δέρμα δύναται να προκαλέσουν αυξημένο πόνο ή δυσφορία.
- Διαταραχές της διάθεσης: Συχνά συνδέονται με την ινομυαλγία, καθώς ο χρόνιος πόνος και άλλα συμπτώματα της πάθησης προάγουν την εμφάνιση θλίψης και ευερεθιστότητας.
- Πεπτικά προβλήματα: Δύναται να εμφανιστούν γαστρεντερικά συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, δυσκοιλιότητα, διάρροια ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS).
- Πρόσθετα συμπτώματα: Ζάλη, ξηροστομία, σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, αυξημένη συχνότητα ούρησης και δυσμηνόρροια.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ινομυαλγίας;
Η διάγνωση της ινομυαλγίας είναι δυσχερής, καθώς δεν υπάρχουν συγκεκριμένες εργαστηριακές ή απεικονιστικές εξετάσεις που την επιβεβαιώνουν. Αντ' αυτού, βασίζεται σ' ένα συνδυασμό κλινικής αξιολόγησης και αξιοποίησης συγκεκριμένων κριτηρίων. Ακολουθεί μια επισκόπηση της διαγνωστικής διαδικασίας:
- Ιατρικό ιστορικό
Ο ιατρός ξεκινά με τη λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης των συμπτωμάτων και του προσδιορισμού παραγόντων που τα επιδεινώνουν ή τα ανακουφίζουν. - Φυσική εξέταση
Διεξάγεται φυσική εξέταση με σκοπό την αξιολόγηση των ευαίσθητων σημείων και των εκτεταμένων περιοχών πόνου. - Αποκλεισμός άλλων καταστάσεων
Η ινομυαλγία έχει κοινά συμπτώματα με άλλες παθήσεις, όπως αυτοάνοσες διαταραχές και ρευματικά νοσήματα. Επομένως είναι σημαντικό να αποκλειστούν άλλες πιθανές αιτίες των συμπτωμάτων. Πραγματοποιούνται βιοχημικές και απεικονιστικές εξετάσεις. - Εφαρμογή των διαγνωστικών κριτηρίων
Τα τρέχοντα διαγνωστικά κριτήρια για την ινομυαλγία περιγράφονται από το Αμερικανικό Κολέγιο Ρευματολογίας (ACR). Σε αυτά, ως ελάχιστη διάρκεια των συμπτωμάτων ορίζονται οι τρεις μήνες. Επίσης, η ελάχιστη ένταση της συμπτωματολογίας ορίζεται με βάση ειδικούς δείκτες (WPI και SSS).
Παράγοντες κινδύνου
Παράγοντες που ενδέχεται να αποτελούν κίνδυνο για την ινομυαλγία είναι οι εξής:
- Φύλο: Υπολογίζεται ότι περίπου το 80 - 90% των ατόμων με ινομυαλγία είναι γυναίκες.
- Οικογενειακό ιστορικό: Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού ινομυαλγίας ή άλλων παθήσεων χρόνιου πόνου δύναται να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης ινομυαλγίας.
- Ρευματικές παθήσεις: Τα άτομα με ορισμένα ρευματικά νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ), έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ινομυαλγίας. Η ινομυαλγία μπορεί να αναπτυχθεί ως συνέπεια του χρόνιου πόνου και της φλεγμονής που σχετίζονται με αυτά.
- Παχυσαρκία: Το υπερβολικό βάρος ασκεί πρόσθετη πίεση στο μυοσκελετικό σύστημα και συμβάλει στη δημιουργία χρόνιου πόνου. Επιπλέον, η παχυσαρκία συνδέεται με άλλες συνυπάρχουσες παθήσεις, όπως η υπνική άπνοια και οι μεταβολικές διαταραχές, οι οποίες δύναται να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της ινομυαλγίας.
Η ύπαρξη ενός ή περισσότερων παραγόντων κινδύνου δεν προκαλεί την ανάπτυξη ινομυαλγίας. Η πάθηση είναι πολύπλοκη και η εμφάνισή της επηρεάζεται από ένα συνδυασμό γενετικών, περιβαλλοντικών και ατομικών παραγόντων.
Ποια είναι η ενδεδειγμένη αντιμετώπιση της ινομυαλγίας;
Η θεραπεία της ινομυαλγίας περιλαμβάνει μια διεπιστημονική προσέγγιση, η οποία στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, στην καλυτέρευση της ποιότητας ζωής και στη βελτίωση της συνολικής ευεξίας. Το σχέδιο θεραπείας ποικίλλει ανάλογα με τα συγκεκριμένα συμπτώματα και τις ιδιαιτερότητες του ατόμου.
Ακολουθούν οι θεραπευτικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση της ινομυαλγίας:
Φαρμακευτική αγωγή, κατά την οποία χορηγούνται οι εξής κατηγορίες σκευασμάτων:
- Αναλγητικά
- Αντικαταθλιπτικά: Χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και νοραδρεναλίνης (SNRIs) και συγκεκριμένα η δουλοξετίνη και βοηθούν στη μείωση του πόνου και στην αντιμετώπιση των διαταραχών της διάθεσης.
- Αντισπασμωδικά: Η πρεγκαμπαλίνη και η γκαμπαπεντίνη είναι αποτελεσματικές στη μείωση του πόνου και στη βελτίωση του ύπνου.
- Μυοχαλαρωτικά
Γνωσιακή - συμπεριφορική θεραπεία (CBT)
Είναι είδος ομιλούσας θεραπείας που επικεντρώνεται στην αλλαγή των μοντέλων σκέψης και συμπεριφοράς. Δύναται να βοηθήσει τα άτομα να αναπτύξουν στρατηγικές αντιμετώπισης των συμπτωμάτων και να βελτιώσουν τη συνολική τους ευεξία. Στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας δεν θα πρέπει να αγνοηθεί το ενδεχόμενο το άτομο να παρουσιάζει αλεξιθυμία, δηλαδή δυσκολία στην κατανόηση και έκφραση συναισθημάτων, καθώς το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό παρατηρείται ιδιαίτερα συχνά σε άτομα με ινομυαλγία.
Άσκηση
Ούσα προσαρμοσμένη σε ατομικές ικανότητες και περιορισμούς, είναι απαραίτητη για τη διαχείριση της ινομυαλγίας. Συγκεκριμένα, η αερόβια άσκηση συμβάλλει στη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, στη μείωση του πόνου και στην ενίσχυση της συνολικής λειτουργικότητας.
Φυσικοθεραπεία
Είναι ευεργετική, παρέχοντας στοχευμένες ασκήσεις, διατάσεις και χειροπρακτικές τεχνικές.
Διαχείριση του ύπνου
Η καλή υγιεινή του ύπνου περιλαμβάνει τη διατήρηση τακτικού προγράμματος, τη δημιουργία άνετου περιβάλλοντος και την αποφυγή διεγερτικών ουσιών πριν την κατάκλιση.
Τεχνικές μείωσης του στρες
Οι ασκήσεις χαλάρωσης και οι πρακτικές που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα βοηθούν στη μείωση των επιπέδων άγχους και στη βελτίωση της συνολικής ευεξίας.
Συμπληρωματικές και εναλλακτικές θεραπείες
Ορισμένα άτομα βρίσκουν ανακούφιση μέσω εναλλακτικών θεραπειών, όπως ο βελονισμός, η θεραπεία μασάζ και τα φυτικά συμπληρώματα.
Υποστήριξη και εκπαίδευση
Η ένταξη σε ομάδες υποστήριξης και η συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες, συναισθηματική υποστήριξη και αίσθηση κοινότητας για τα άτομα με ινομυαλγία. Στα εκπαιδευτικά προγράμματα περιλαμβάνεται και η ψυχοεκπαίδευση, η οποία βοηθά στη μείωση τόσο των ψυχικών όσο και των σωματικών συμπτωμάτων, αυξάνοντας έτσι τη λειτουργικότητα του ατόμου.
Η ινομυαλγία είναι μια σύνθετη πάθηση που χαρακτηρίζεται από χρόνιο πόνο, κόπωση, διαταραχές του ύπνου και άλλα συναφή συμπτώματα. Αν και η ακριβής αιτία είναι άγνωστη, η έρευνα υποδεικνύει ότι ένας συνδυασμός γενετικών, περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων συμβάλλει στην ανάπτυξή της.
Εάν υποψιάζεται κανείς ότι μπορεί να πάσχει από την πάθηση αυτή, είναι σημαντικό να συμβουλευτεί έναν ψυχίατρο για ακριβή διάγνωση.
Η θεραπεία της ινομυαλγίας είναι συχνά εξατομικευμένη και ένας συνδυασμός προσεγγίσεων μπορεί να είναι απαραίτητος για την επίτευξη των καλύτερων αποτελεσμάτων. Είναι ουσιώδες να παρακολουθείται κανείς από ειδικούς με εμπειρία στη διαχείριση της ινομυαλγίας για την ανάπτυξη ενός προσαρμοσμένου σχεδίου θεραπείας που θα ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένες ανάγκες και στόχους.
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/fibromyalgia/symptoms-causes/syc-20354780
- https://www.nhs.uk/conditions/fibromyalgia/